LỜI NÓI ĐẦU
Ngành ôtô giữ một vi trí quan trọng trong hoạt động và phát triển của xã hội. Ô tô được sử dụng phổ biến trong nhiều lĩnh vực của nền kinh tế quốc dân nói chung và trong lĩnh vực quốc phòng nói riêng .
Để khai thác sử dụng xe có hiệu quả, phải đảm bảo tình trạng của xe tốt, có độ tin cậy cao, sử dụng đúng kỹ thuật, yêu cầu đặt ra với người sử dụng là phải hiểu biết kết cấu, tính năng kỹ thuật, đặc điểm sử dụng xe trong các điều kiện khác nhau nhằm khai thác tốt khả năng vốn có của các xe hiện nay.
Với mục đích đó, tôi được giao đồ án tốt nghiệp với đề tài: “Khai thác cầu chủ xe Kamaz - 5320”.
Nội dung chính của đồ án bao gồm các phần sau :
· Lời nói đầu.
· Chương 1: Giới thiệu chung về ô tô KAMAZ-5320
· Chương 2: Phân tích kết cấu cầu xe ô tô KAMAZ-5320
· Chương 3: Tính toán kiểm nghiêm cầu xe ô tô KAMAZ-5320
· Chương 4: Hướng dẫn sử dụng cầu xe ô tô KAMAZ-5320
· Kết luận.
·Tài liệu tham khảo.
Do thời gian nên các nội dung trong đồ án tập trung vào việc tìm hiểu và phân tích kết cấu, các nội dung chính khi đánh giá kiểm nghiệm cầu xe là cơ sở để xem xét và thực tế khai thác sử dụng cầu xe trong thực tiễn. Tuy nhiên với kiến thức và kinh nghiệm còn ít, nên trong đồ án không tránh khỏi các khiếm khuyết. Tôi mong nhận được sự nhận xét và đóng góp ý kiến của các thầy, các đồng chí để đồ án của tôi được hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn thầy giáo hướng dẫn: GS ………...….. đã tận tình giúp đỡ tôi hoàn thành đồ án tốt nghiệp này. Tôi xin cảm ơn các thầy, trong Bộ môn Ô tô quân sự - Khoa Động lực đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập và hoàn thành đồ án tốt nghiệp.
Em xin chân thành cảm ơn!
CHƯƠNG I. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ XE KAMAZ
1.1 Giới thiệu chung về ụ tụ Kamaz.
Kamaz là dòng xe tải hạng nặng do nhà mỏy ụtụ Kamaxki của Nga sản xuất từ những năm đầu của thập niên 70 của thế kỷ trứơc. Các nhà khoa học đã dày công ngiên cứu 1 dòng xe có thể làm viêc ở những có điều kiện làm việc rất khó khăn và họ đó thành công, được các bạn hàng trong nước cũng như ngoài nước rất tin ding dòng xe này bởi khả năng thông qua nhiều địa hỡnh khác nhau và nhiều tính năng ưu việt khác của nó.
Hệ thống truyền lực : Kiểu cơ khí, có cấp, bố trí theo sơ đồ thông qua gồm ly hợp, bộ chia ( hộp số phụ đặt trước hộp số chính ), hộp số chính, truyền động các đăng và cầu chủ động .
- Ly hợp kiểu ma sát khô, hai đĩa, thường đóng. Đĩa bị động có giảm chấn xoắn, lò xo ép bố trí xung quanh,dẫn động mở ly hợp bằng thuỷ lực (thuỷ tĩnh) có trợ lực khí nén .
- Bộ chia hai cấp (tỷ số truyền 1 và 0,815) bố trí trước hộp số chính dẫn động điều khiển bằng khí nén .
Khung, ca bin, thùng xe :
- Khung xe: Kiểu hai dầm dọc, có sáu dầm ngang, phía trước có đòn chắn và phía sau có kết cấu kéo moóc.
- Ca bin lật , kiểu kín, có 3 chỗ, ghế lái điều chỉnh được .
- Thùng xe kim loại, thành bên và sau có thể lật. Chiều dài thùng xe là 5200mm, chiều cao thành kim loai là 500mm.
CHƯƠNG II. PHÂN TÍCH KẾT CẤU CẦU XE KAMAZ-5320
2.1 Công dụng cầu xe
Cầu xe chủ động là tổng thành cuối cùng trong hệ thống truyền lực. Nó có chức năng là tăng mômen, truyền mômen và phân phối mômen xoắn tới các bánh xe chủ động. Mặt khác nó còn nhận phản lực từ mặt đường tác dụng lên và đỡ toàn bộ phần trọng lượng của xe phân bố lên cầu.
2.1.1 Truyền lực chính
Truyền lực chính là một bộ phận rất quan trọng trong cầu xe, nó có nhiều loại mỗi loại có những ưu điểm và nhược điểm riêng.
Truyền lực chính có những công dụng như sau :
- Truyền và thay đổi mô men xoắn từ truyền động các đăng tới bộ vi sai.
- Thay đổi phương truyền lực một góc 900 từ truyền động các dăng xuống.
2.1.3 Bán trục
Bán trục là bộ phận dùng để truyền lực tới bánh xe, nó có nhiều loại khác nhau tuỳ theo cách phân loại.
Bán trục có những công dụng :
- Truyền mô men xoắn từ bộ vi sai đến các bánh xe chủ động hoặc đến giảm tốc bánh xe.
- Chịu một phần tải trọng từ mặt đường truyền lên qua bánh xe.
2.2 Yêu cầu đối với cầu xe
Để đảm bảo khả năng làm việc cầu xe phải đạt được các yêu cầu sau :
- Bảo đảm truyền lực đều, có tỷ số truyền hợp lý phù hợp với chất lượng kéo và tính kinh tế nhiên liệu.
- Hiệu suất truyền động cao, làm việc không ồn.
- Kích thước nhỏ gọn để tăng khoảng sáng gầm xe.
- Trọng lượng nhỏ để giảm tải trọng động khi xe chạy trên đường không bằng phẳng.
- Đảm bảo động học đúng các bánh xe dẫn hướng và toàn xe khi quay vòng.
2.3 Đặc điểm kết cấu cầu xe
2.3.1 Kết cấu chung cầu chủ động
Cầu chủ động xe Kamaz 5320 nằm ở cầu giữa và cầu sau. 2 cầu này được liên kết với nhau bằng vi sai côn đối xứng, có khoá vi sai và được truyền mômen xoắn chỉ bằng 1 đường truyền.
2.3.3 Vi sai
a) Yêu cầu
Để bảo đảm khả năng làm vi sai cần đạt các yêu cầu :
- Phân phối mô men cho các bánh xe một cách hợp lý
- Bảo đảm cho các bánh xe quay với các vận tốc góc khác nhau. Khi quay vòng
các hệ số cản trên một cầu khác nhau và hệ số bám khác nhau
- Hiệu suất làm việc cao, độ tin cậy làm việc tốt, kích thước và trọng lượng nhỏ.
b) Đặc điểm kết cấu
Vi sai bố trí cho cầu chủ động xe Kamaz-5320 là loại vi sai răng côn đối xứng có khớp khóa.
2.3.4 Bán trục
a) Yêu cầu
Để bảo đảm khả năng làm bán cần đạt các yêu cầu :
- Dù hệ thống treo nằm ở vị trí nào truyền động đến các bánh xe chủ động cũng phải đảm bảo truyền hết mômen xoắn đến các bánh xe chủ động.
- Khi truyền mô men quay vận tốc góc của các bánh xe chủ động cũng như bánh xe dẫn hướng đều không thay đổi.
b) Đặc điểm kết cấu
Bán trục bố trí cho cầu chủ động xe Kamaz-5320 là loại bán trục giảm tải hoàn toàn. Là loại bán trục mà đầu phía trong tì lên vỏ vi sai,đầu phía ngoài bắt với moayơ bánh xe. Phía ngoài có hai ổ bi không trực tiếp từ lên bán trục. Vòng trong của ổ bi đỡ tì lên vỏ cầu chủ động,vòng ngoài của ổ bi đỡ đặt trong moayơ bánh xe.
2.3.5 Dầm cầu
a) Yêu cầu
Để bảo đảm khả năng làm dầm cầu cần đạt các yêu cầu :
+ Có độ cứng vững và độ bền cao (trọng lượng nhỏ) chịu được uốn, xoắn tốt, không bị gãy trong quá trình làm việc.
+ Phải đảm bảo bố trí tốt các cụm trên dầm cầu.
b) Đặc điểm kết cấu
Loại này có thế chế tạo bằng phương pháp đúc hoặc dập hàn. Một số ôtô vận tải hạng trung sử dụng vỏ cầu ghép được gia công bằng phương pháp đúc, ở mặt trong và mặt ngoài được gia công các gân tăng cứng
CHƯƠNG III. TÍNH TOÁN KIỂM NGHIỆM CẦU XE CHỦ ĐỘNG
3.1 Tính toán kiểm nghiệm các phần của cầu xe
Trong phần này ta đi tính toán đối với các bộ phận sau :
- Truyền lực chính kép
- Vi sai bánh răng côn đối xứng.
- Bán trục giảm tảI hoàn toàn.
- Dầm cầu là loại liền
Ở đây có dấu (+) vì ta chọn chiều quay của bánh rằng chủ động là quay phải còn chiều xoắn của răng là xoắn trái và khi xác định lực hướng kính R lấy dấu (-).
Thay số vào và tính cho bánh răng chủ động (vì nó chịu tải nặng hơn)
ta có : Q = 27611,56 [N]
3.2.2 Kiểm nghiệm trục và ổ đỡ
- Tính toán kiểm nghiêm trục ta tiến hành tính bền uốn và bền mỏi. Do các trục này ngắn và được đỡ khả chắc chắn nên các trục này bảo đảm độ bền làm việc tốt.
- Chọn ổ đỡ :
Do sử dụng truyền lực chính kép nên ta chọn trục bánh răng trung gian bố trí theo kiểu bố trí ổ đỡ hai phía. Dựa vào kiểu bố trí trục bánh răng và tra các bảng trong sách “Tính toán thiết kế hệ dẫn động cơ khí” tôi chọn như sau :
+ Ổ đỡ trụ ngắn kiểu : 42202 - TCVN1502 - 74
+ Ổ côn kiểu : 7306 - GOST 333 - 71 (TCVN-1509-74)
- Ổ sau khi được chọn ta đi phân tích điều kiện làm việc và tính toán kiểm bền cho ổ. Tính toán kiểm bền cho ổ chủ yếu là theo các thuyết bền và tính bền mỏi.
3.2.5 Kiểm nghiệm dầm cầu
Tính bền dầm cầu chủ động không dẫn hướng. Dầm chịu uốn và xoắn do tác dụng của ngoại lực, khi tính toán coi trọng lượng của phần treo phân bố đều sang hai bên bánh xe .
Dầm cầu được tính toán theo các chế độ sau :
- Chế độ lực kéo cực đại .
- Chế độ lực phanh cực đại .
- chế độ lực ngang cực đại
- Chế độ lực thẳng đứng cực đại
CHƯƠNG IV. HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG CẦU XE Ô TÔ KAMAZ-5320
4.1 Những công việc chính trong bảo dưỡng bộ truyền lực chính và cầu xe.
- Thường xuyên kiểm tra làm sạch bên ngoài cầu xe và bộ truyền lực chính, kiểm tra lỗ thông áp ở cầu xe.
- Kiểm tra tình trạng kỹ thuật của cầu xe và bộ truyền lực chính bằng cách cho xe chạy, phát hiện những tiếng kêu khác thường, đồng thời kiểm tra nhiệt độ làm việc của cầu xe.
- Kiểm tra sự bắt chặt của mặt bích bánh răng côn chủ động, kiểm tra xiết chặt các bu lông đai ốc thuộc cụm cầu xe, các đầu nối, các giá bắt giữ đường ống của hệ thống phanh, lái. Mô men xiết đai ốc đúng tiêu chuẩn quy định.
4.1.1 Trong sử dụng xe
Đối với cầu phải thường xuyên kiểm tra việc xiết chặt các đai ốc, các mặt bích, gioăng đệm làm kín. Kiểm tra số lượng, chất lượng dầu bôi trơn trong cầu xe, thiếu phải bổ xung, chú ý thay dầu đúng định kỳ.
4.2 Kỹ thuật bảo dưỡng cầu xe và bộ truyền lực chính.
4.2.1 Kiểm tra xiết chặt đai ốc thanh giằng cầu.
Cầu xe là một trong những cụm chịu giằng nhiều, mức độ dao động lớn. Bởi vậy việc kiểm tra vặn chặt các bu lông đai ốc cụm cầu xe là việc khá quan trọng.
4.2.2 Xúc rửa và thay dầu cầu xe.
Trước khi xúc và thay dầu bôi trơn cho cầu xe cần chuẩn bị đủ các dụng cụ để kê, kích xe. Các dụng cụ để xả, nạp chứa dầu. Chuẩn bị dầu rửa và dầu thay thế đúng chủng loại, đủ số lượng. Thành phần dầu rửa thường là 50% dầu điezen hoà trộn với 50% dầu cầu.
Thực hiện xúc rửa và thay dầu theo các bước sau:
- Kích và kê các cầu chủ động để bánh xe cách mặt đất từ 30 - 50 mm
- Phát động máy, hâm nóng động cơ đến 700 - 800C. Gài số, gài cầu trước để xe chạy từ 5 -7 phút. (Nếu xe vừa đi công tác về thì không phải thực hiện bước này).
- Ra số, tắt máy sau khi đã nổ máy khấy dầu cầu.
4.2.3 Kiểm tra điều chỉnh độ rơ dọc bánh răng côn bộ truyền lực chính
Thực hiện khi bảo dưỡng 2
- Kiểm tra độ rơ dọc:
Dùng dụng cụ tháo trục truyền khỏi mặt bích đầu bánh răng côn chủ động.Tháo chốt chẻ đầu trục và xiết chặt đai ốc bắt mặt bích đủ mô men quy định (20 - 25 KG.m).
4.2.5 Độ dơ tổng cộng của truyền lực chính tương đối lớn .
Do sự mòn ổ bi và bánh răng ăn khớp sinh ra. Nó được xác định bằng sự chuyển dịch của bánh xe khi kích bánh xe lên và phanh tay lại. Độ dơ này không được quá 45 mm theo chu vi vành bánh.
4.2.7 Sự ăn khớp của cặp bánh răng côn ăn khớp không tốt .
Sự ăn khớp đúng của cặp bánh răng sẽ bảo đảm cho bộ truyền làm việc êm dịu không có tiếng ồn. Khi làm việc do mòn răng dẫn tới sự sai khớp của cặp bánh răng bi sai lệch, khe hở tăng lên, tiếng ồn nhiều hơn. Để khắc phục hiện tượng này phải điều chỉnh sự ăn khớp của cặp bánh răng. Sau khi điều chỉnh hết độ dơ của các cặp ổ bi .
4.3 Yêu cầu kỹ thuật sau khi bảo dưỡng.
Sau khi bảo dưỡng kết hợp với việc thử xe tiến hành kiểm tra tình trạng kỹ thuật của cầu xe (tất cả các cầu).
Yêu cầu: Cầu xe phải sạch sẽ, các chi tiết hoặc cụm chi tiết định vị chắc chắn. Độ dơ dọc, độ dơ ngang bộ truyền lực chính đúng tiêu chuẩn.Dầu bôi trơn đúng chủng loại, đủ số lượng và không bị rò rỉ.
KẾT LUẬN
Đồ án tốt nghiệp là một bài toán vận dụng lí thuyết của các môn học kết cấu xe quân sự, lí thuyết ô tô và vận dụng tổng hợp các kiến thức đã được học về sức bền vật liệu, chi tiết máy, nguyên lí máy để giải quyết. Quá trình làm đồ án giúp tôi hệ thống lại những kiến thức đã học và áp dụng vào giải quyết các vấn đề mà nhiệm vụ đồ án đặt ra. Đồ án này giúp em có thêm những kiến thức chuyên nghành và những kiến thức tổng hợp khác tạo điều kiện cho quá trình học tập tiếp theo cũng như quá trình công tác sau này.
Qua một thời gian thực hiện đồ án với sự giúp đỡ nhiệt tình của thầy: GS ………...…. và các thầy giáo khác trong bộ môn xe quân sự tôi đã hoàn thành đồ án tốt nghiệp. Nhưng trong quá trình tính toán, kết quả đồ án vẫn còn là lý thuyết vì vậy em rất mong được sự chỉ bảo của các thầy giáo để giúp em hoàn thiện hơn đồ án.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hà nội, ngày….tháng…năm 20…
Học viên thực hiện
………………
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Thiết kế và tính toán ô tô máy kéo - NXB Đại học và THCN - Hà Nội -1971- Nguyễn Hữu Cẩn, Phan Đình Kiên.
2. Kết cấu tính toán ô tô. Tập 1.NXB QĐND. 2015 - Nguyễn Văn Trà.
3. Hướng dẫnt hiết kế môn học kết cấu tính toán ô tô - Tập 3 - Nguyễn Phúc Hiếu.
4. Tính toán thiết kế cầu xe.NXB HVKTQS - Hà Nội Năm 1996 - Nguyễn Phúc Hiếu.
5. Ô tô KAMAZ - 5320.
"TẢI VỀ ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ ĐỒ ÁN"