MỤC LỤC
MỤC LỤC...1
LỜI NÓI ĐẦU.. 5
CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ XE MAZ-537. 7
1.1. Tổng quan về xe MAZ-537. 7
1.1.1. Nguồn động lực. 8
1.1.2. Phần truyền lực. 8
1.1.3. Phần chuyển động. 9
1.1.4. Ca bin. 10
1.1.5. Hệ thống lái 11
1.1.6. Hệ thống phanh. 11
1.1.7. Hệ thống điện. 11
1.1.8. Các thiết bị phụ. 12
1.2. Đặc tính kỹ thuật của xe MAZ-537. 12
CHƯƠNG 2. PHÂN TÍCH KẾT CẤU HỆ THỐNG PHANH XE MAZ-537. 22
2.1. Khái quát chung về hệ thống phanh xe MAZ-537. 22
2.1.1. Công dụng. 23
2.1.2. Yêu cầu. 23
2.2. Hệ thống phanh công tác. 24
2.2.1. Cấu tạo và sơ đồ nguyên lý hệ thống phanh. 24
2.2.2. Đặc điểm kết cấu và nguyên lý làm việc hệ thống phanh công tác. 25
2.2.3. Điều chỉnh phanh bánh xe. 41
2.3. Hệ thống phanh tay. 41
2.3.1. Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của hệ thống phanh dừng. 41
2.3.2. Điều chỉnh phanh tay. 43
CHƯƠNG 3. KHẢO SÁT CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG QUÁ TRÌNH PHANH.. 44
3.1. Khái quát về hiệu quả phanh ô tô. 44
3.1.1. Nội dung mục đích của việc khảo sát 44
3.1.2. Các giai đoạn của quá trình phanh ô tô. 44
3.1.3. Các giả thuyết và sơ đồ khảo sát 46
3.2. Tính toán hiệu quả phanh trên xe MAZ-537. 48
3.2.1. Phương trình động lực học quá trình phanh xe MAZ-537. 48
3.2.2. Các thông số hệ thống phanh xe MAZ-537. 51
3.3. Chương trình và kết quả tính toán. 51
CHƯƠNG 4. QUY TRÌNH CÔNG NGHỆ SỬA CHỮA VỪA HỆ THỐNG PHANH.. 61
4.1. Thiết kế quá trình công nghệ. 61
4.1.1. Mục đích, yêu cầu quá trình công nghệ. 61
4.1.2. Thiết kế quy trình công nghệ. 63
4.2. Quy trình tháo hệ thống phanh MAZ-537. 65
4.2.1. Tháo tách các cụm của hệ thống phanh. 65
4.2.2. Tháo tách các chi tiết của từng cụm.. 66
4.3. Quy trình kiểm tra, sửa chữa hệ thống phanh. 70
4.3.1. Quy trình kiểm tra. 70
4.3.2. Các hư hỏng thường gặp, nguyên nhân và cách khắc phục. 74
4.3.3. Các hư hỏng, nguyên nhân và biện pháp khắc phục hệ thống phanh dừng. 78
4.4. Quy trình lắp ráp. 80
4.4.1. Phương pháp lắp ráp. 80
4.4.2. Quá trình công nghệ lắp ráp. 80
4.5. Những vấn đề kỹ thuật trong sửa chữa. 83
4.5.1. Những quy định chung về an toàn. 83
4.5.2. Kỹ thuật an toàn với một số công việc cụ thể. 83
KẾT LUẬN.. 87
TÀI LIỆU THAM KHẢO.. 89
PHỤ LỤC.. 90
LỜI NÓI ĐẦU
MAZ-537 là loại xe chở tăng phổ biến trong quân đội ta. Nó thực hiện các nhiệm vụ chuyên chở xe tăng không chỉ phục vụ chiến đấu mà còn phục vụ cho các hoạt động di chuyển đơn vị, trong công tác phục vụ bảo dưỡng, sửa chữa cũng như cấp phát, điều chuyển xe tăng...Các xe MAZ-537 nhập về nước ta trong thập kỉ 70 thời gian sử dụng đã lâu, một số hệ thống trên xe đã xuống cấp nhưng trước mắt vẫn chưa thể thay thế các xe này, do đó nghiên cứu sửa chữa nhằm nâng cao chất lượng, độ tin cậy và tuổi thọ cho các hệ thống trên xe là một việc làm cần thiết trong giai đoạn hiện nay. Đặc biệt là hệ thống phanh trên xe, do thời gian sử dụng lâu nên đã mòn và xuống cấp nghiêm trọng, làm ảnh hưởng lớn đến độ tin cậy của hệ thống phanh và làm giảm tính năng chiến kỹ thuật của xe trong các điều kiện thực tế.
Thực tế sử dụng trang bị xe máy ở các đơn vị còn nhiều hạn chế. Việc tìm hiểu nắm chắc tính năng kỹ thuật, cấu tạo và quy tắc sử dụng cũng như việc thực hiện quy trình bảo quản, bảo dưỡng, sửa chữa còn có những thiếu sót nhất định. Dẫn đến các trang bị xe máy xuống cấp, hư hỏng trước thời hạn, không đảm bảo các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật đồng thời giảm khả năng sẵn sàng chiến đấu và phục vụ chiến đấu của đơn vị. Do vậy công tác sửa chữa là một nội dung có vị trí quan trọng hàng đầu.
Hệ thống phanh MAZ-537 có kết cấu tương đối phức tạp. Xuất phát từ những phân tích trên và được sự phân công của Bộ môn Ô tô quân sự Khoa Động lực, với sự giúp đỡ của thầy hướng dẫn đồ án, tôi chọn đề tài “Xây dựng quy trình công nghệ sửa chữa vừa hệ thống phanh xe MAZ-537” làm nội dung đồ án tốt nghiệp của mình.
Quá trình xây dựng đồ án nhằm đạt hướng tới những mục đích sau:
1. Nắm được kết cấu chung của toàn xe và đặc điểm kết cấu của hệ thống phanh.
2. Xây dựng được quy trình công nghệ sửa chữa vừa và sản phẩm đạt được là tập tài liệu “Quy trình công nghệ sửa chữa hệ thống phanh” phục vụ cho công tác sửa chữa vừa.
Trên cơ sở mục đích của đồ án và đối tượng nghiên cứu của đồ án là hệ thống phanh nên bố trí kết cấu của đồ án bao gồm những nội dung sau:
Lời nói đầu
Chương 1. Giới thiệu chung về xe MAZ-537.
Chương 2. Đặc điểm kết cấu hệ thống phanh xe MAZ-537.
Chương 3. Khảo sát các yếu tố ảnh hưởng tới quá trình phanh
Chương 4. Quy trình công nghệ sửa chữa vừa hệ thống thống phanh.
Kết luận
Qua thời gian gần 3 tháng thực hiện với sự giúp đỡ tận tình của thầy giáo: ThS…………….. và các thầy trong bộ môn ô tô quân sự, em đã hoàn thành nội dung đồ án được giao. Do thời gian thực hiện đồ án có hạn nên đồ án không tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong được sự chỉ bảo của các thầy để đồ án tốt nghiệp của em được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày … tháng … năm 20...
Học viên thực hiện
………………….
CHƯƠNG 1
GIỚI THIỆU CHUNG VỀ XE MAZ-537
1.1. Tổng quan về xe MAZ-537
Xe MAZ-537 là loại xe kéo 4 cầu được sử dụng rộng rãi với mục đích vận chuyển xe xích nói chung và xe tăng, có tính cơ động cao, tất cả các cầu đều là chủ động (công thức bánh xe 8x8).
Công dụng chung của xe là dùng để kéo rơ moóc trên đường có nền cứng. Cho phép xe kéo rơ moóc chở đầy tải chạy trên đường đất mà độ nghiêng và độ dốc của nó không vượt quá tiêu chuẩn tổng hợp của loại đường này, khi tốc độ xe chạy không quá 20-25 km/h. Mặt đường phải có khả năng chịu tải cao và chịu được toàn bộ trọng lượng của xe, không để bánh xe lún vào nền đường.
1.1.1. Nguồn động lực
Bao gồm động cơ và các hệ thống chính của nó (hệ cung cấp nhiên liệu, cung cấp không khí, hệ thống khí thải, hệ thống bôi trơn, hệ thống làm mát, hệ thống khởi động và hệ thống sấy nóng động cơ trước khi khởi động).
+ Trên xe lắp động cơ Điêzen: Loại động cơ bốn kỳ 12 xy lanh bố trí theo chữ V làm mát bằng nước và phun nhiên liệu trực tiếp.
+ Hệ thống cung cấp nhiên liệu bao gồm 02 thùng nhiên liệu, van phân phối, bơm tay, bầu lọc thô và tinh, bơm đẩy, bơm cao áp, vòi phun, cốc xả dầu Điêzen, các đường ống thấp áp và cao áp.
1.1.2. Phần truyền lực
Bao gồm truyền động thuỷ cơ, truyền động cơ khí.
+ Truyền lực thuỷ cơ: Bao gồm biến tốc thuỷ lực, hộp số hành tinh 3 tốc độ, các cơ cấu điều khiển được lắp thành một khối, có thùng dầu và hệ thống làm mát riêng biệt.
+ Hộp số phụ: 2 tốc độ lắp sau truyền động thuỷ cơ, trên 2 gối cao su, gối đỡ thứ 3 của hộp số phụ là một đầu của thanh giằng phản lực bắt vào đáy cácte, đầu còn lại của thanh bắt vào khung xe.
1.1.3. Phần chuyển động
Bao gồm các bánh xe, cơ cấu chuyển hướng, hệ thống treo và khung xe.
+ Bánh xe được trang bị lốp, hơi lốp được bơm từ cụm bơm trung tâm. Các moay ơ bánh xe được lắp trên ngõng quay tựa trên hai vòng bi.
+ Cơ cấu lái: Bao gồm cam quay, gối cam quay, khớp đồng tốc dùng để quay các bánh lái.
+ Hệ thống treo kiểu thanh xoắn. Các thanh xoắn bố trí dọc theo thân xe. Cơ cấu dẫn hướng chuyển dịch của bánh xe trên hệ treo là tứ giác bao gồm 2 cầu kiểu nạng bảo đảm cho bánh xe dịch chuyển theo phương thẳng đứng.
1.1.6. Hệ thống phanh
+ Hệ thống phanh thuộc dạng 2 luồng, guốc phanh cho tất cả các bánh xe. Dẫn động phanh kiểu khí nén kết hợp thuỷ lực. Điều khiển nhờ bàn đạp phanh trong ca bin.
+ Phanh tay dạng phanh dải, tác dụng vào phần truyền lực cơ khí. Điều khiển phanh tay trong ca bin bên trái bằng tay .
1.1.7. Hệ thống điện
Sử dụng hệ 1 dây dẫn, dòng một chiều điện áp 24 Vôn. Các thiết bị điện bao gồm nguồn cung cấp năng lượng điện, các thiết bị tiêu thụ điện, bảng đồng hồ, thiết bị bổ trợ và dây dẫn.
Hệ thống dây dẫn được bọc lớp vỏ chống ảnh hưởng của nhiễu, vỏ xe được nối với cực âm của ắc quy
1.2. Đặc tính kỹ thuật của xe MAZ-537
Xe MAZ-537 là loại xe kéo kiểu “yên” dùng để kéo rơ moóc có trọng lượng toàn bộ lên tới 87 tấn. Đặc tính kỹ thuật của xe MAZ-537 được thể hiện trong bảng sau các thông số được tham khảo trong tài liệu [11]
CHƯƠNG 2
PHÂN TÍCH KẾT CẤU HỆ THỐNG PHANH XE MAZ-537
2.1. Khái quát chung về hệ thống phanh xe MAZ-537
Trên xe MAZ-537 được trang bị 2 hệ thống phanh riêng biệt:
+ Hệ thống phanh công tác,
+ Hệ thống phanh dừng.
Các hệ thống phanh làm việc độc lập với nhau đảm bảo hiệu quả cao trong mọi điều kiện của quá trình khai thác phanh.
2.1.1. Công dụng
Hệ thống phanh có chức năng giảm tốc độ chuyển động của xe tới vận tốc chuyển động nào đó, dừng hoặc giữ xe đỗ ở một vị trí nhất định. Đối với ô tô hệ thống phanh là một trong những cụm quan trọng nhất, bởi vì nó bảo đảm cho ô tô chạy an toàn ở tốc độ cao có thể nâng cao được năng suất vận chuyển.
2.1.2.Yêu cầu
Hệ thống phanh cần bảo đảm các yêu cầu sau:
- Có hiệu quả phanh cao nhất ở tất cả các bánh xe nghĩa là đảm bảo quãng đường phanh ngắn nhất khi phanh đột ngột trong trường hợp nguy hiểm;
- Phanh êm dịu trong bất kì mọi trường hợp để đảm bảo sự ổn định của ô tô khi phanh;
2.2. Hệ thống phanh công tác
2.2.1. Cấu tạo và sơ đồ nguyên lý hệ thống phanh
Sơ đồ nguyên lý của hệ thống phanh có thể được mô tả như hình 2.1.
2.2.2. Đặc điểm kết cấu và nguyên lý làm việc hệ thống phanh công tác
1- Máy nén khí
Khi động cơ làm việc, máy nén khí đẩy khí nén vào bình chứa của hệ thống phanh bảo đảm cho hệ thống làm việc và điều khiển hộp phân phối.
Máy nén có 2 xy lanh, làm mát bằng nước, lắp trên hộp truyền và được dẫn động nhờ 2 đai truyền hình thang trích từ hộp số phụ, bánh đai của máy nén lắp vào đầu côn của trục khuỷu máy nén khí bằng then bán nguyệt.
2- Xy lanh phanh chính
Sự chênh lệch giữa đường kính các piston trong khoang không khí và khoang chất lỏng, xy lanh phanh chính tạo ra trong xy lanh bánh xe một áp suất dầu lớn tới 120 kG/cm2 khi áp suất khí nén trong khoang không khí là 5 kG/cm2, đảm bảo lực ép cần thiết để tạo ra mô men phanh bánh xe.
4- Khoá ngắt
Khoá ngắt 16 (Hình 2.1) là khoá nút lắp trên đường khí nén đi tới hệ thống phanh của rơ moóc, đường khí nén này nằm phía ngoài dầm trái dọc khung xe. Khoá ngắt dùng để ngắt đường khí nén ra hệ thống phanh rơ moóc khi xe không kéo rơ moóc. Khoá ngắt chỉ mở khi đã nối hệ thống phanh rơ moóc với hệ thống phanh của xe và phải khóa lại khi tháo chúng ra.
7- Bình khí nén
Tích trữ năng lượng khí nén phụ vụ trong quá trình sử dụng hệ thống phanh và các thiết bị dùng khí nén khác
10- Tổng van phanh
Tổng van phanh kiểu piston, dùng điều khiển đồng thời cả hệ thống phanh xe và phanh rơ moóc. Tổng van phanh có 2 xy lanh cùng lắp trong thân 8. Xy lanh trên có đường kính lớn hơn dùng để điều khiển phanh rơ moóc, xy lanh dưới nhỏ hơn, để điều khiển phanh của xe.
12- Cốc tách dầu nước
Dùng để làm sạch khí nén khỏi bụi bẩn, hơi nước và dầu. Cốc tách lắp ở dầm dọc trái khung xe giữa cầu thứ 2 và cầu thứ 3 trên đường ống dẫn khí nén. Cốc tách dầu nước gồm có thân 1, các cánh 2 cố định vào thân nhờ các bậc định cữ 3 và bu lông 4, nắp đáy 5, đệm chặn 7, và khoá tháo cặn 6.
2.2.3. Điều chỉnh phanh bánh xe
Điều chỉnh phanh bánh xe cần tiến hành theo các bước:
1. Tháo ốc cố định đĩa bảo vệ phanh bánh xe của cầu sau và lấy đĩa bảo vệ ra;
2. Kiểm tra khe hở giữa trống phanh và guốc phanh. Khe hở này đo theo toàn bộ chiều dài của từng đệm guốc phanh phải bằng 0,3÷0,8 mm;
3. Xoay đai ốc điều chỉnh để điều chỉnh được khe hở cần thiết;
4. Lắp đĩa bảo vệ vào vị trí cũ và lắp các đĩa cố định;
2.3. Hệ thống phanh tay
2.3.1. Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của hệ thống phanh dừng
Phanh tay dùng để giữ cho xe đứng yên trên đoạn đường nằm ngang hoặc ở trên dốc kể cả khi không có người lái, dừng xe trong trường hợp khẩn cấp khi xe đang hoạt động. Phanh dừng là dạng phanh tang trống đặt trên hệ thống truyền lực, kiểu tang trống dẫn động bằng cơ khí.
2.3.2. Điều chỉnh phanh tay
Phanh tay cần điều chỉnh theo thứ tự sau:
1. Tháo chốt chẻ, nới lỏng bu lông gá, đưa thước lá có độ dày 1mm vào giữa trống phanh và dải phanh ở gần chỗ điểm tựa và vặn từng ốc gá để ép thước lá sao cho thước là có thể di chuyển được khi tác dụng một lực 2÷3 kG, sau đó lắp chốt chẻ của ốc gá lại.
2. Nới lỏng đai ốc hãm và đai ốc của thanh rằng dải phanh phía trên, đưa thước lá dày 2 mm vào giữa trống phanh và phần cuối của dải phanh phía trên. Sau đó dùng đai ốc ép thước lá lại như hướng dẫn ở trên và xiết đai ốc hãm lại.
3. Nới lỏng đai ốc hãm và đai ốc, đặt thước lá dày 2mm vào giữa trống phanh và phần cuối của dải phanh phía dưới.
CHƯƠNG 3
KHẢO SÁT CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG QUÁ TRÌNH PHANH
3.1. Khái quát về hiệu quả phanh ô tô
3.1.1. Nội dung mục đích của việc khảo sát
1- Mục đích
Hệ thống phanh đóng vai trò quan trọng trên xe, trong quá trình hoạt động các cơ cấu, chi tiết bị mài mòn ảnh hưởng tới chất lượng hiệu quả phanh. Để đảm bảo độ tin cậy trong vận hành công tác kiểm tra sửa chữa và thử các cụm yêu cầu đặt ra cần xây dựng một cơ sở để so sánh.
2- Nội dung
Trên cơ sở mục đích đã đặt ra nội dung khảo sát hệ thống phanh gồm các vấn đề sau đây:
- Tìm hiểu các giai đoạn của quá trình phanh. Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng tới các giai đoạn và rút ra được giai đoạn nào ảnh hưởng quyết định tới hiệu quả phanh.
- Đặt ra các giả thuyết để đơn giản hóa quá trình tính toán.
3.1.2. Các giai đoạn của quá trình phanh ô tô
Các giai đoạn của quá trình phanh ô tô có thể được thực hiện thông qua các đồ thị thực nghiệm biểu thị quan hệ của lực phanh Pp và gia tốc chậm dần Jp theo thời gian t. Qua đó cũng có thể xác định được các thông số đánh giá hiệu quả của quá trình phanh.
Khi ô tô dừng hoàn toàn thì thời gian t5 không ảnh hưởng đến quãng đường phanh nhỏ nhất. Như vậy thời gian tổng cộng kể từ lúc có tín hiệu phanh cho đến khi xe dừng hẳn sẽ là:
t= t1+ t2+ t3+ t4 (3. 1)
Xét trường hợp tổng quát khi giảm tốc độ chuyển động của ô tô từ vận tốc ban đầu v0 đến vận tốc cuối v nào đó với gia tốc phanh chậm dần Jp, quãng đường phanh tổng cộng khi đó được xác định bởi:
Sp = S1-2 + S3 + S4 [m] (3. 2)
3.1.3. Các giả thuyết và sơ đồ khảo sát
1- Các giả thuyết
Để đơn giản và thuận tiện cho việc khảo sát, ta đưa ra một số giả thiết sau nhằm đơn giản hóa vấn đề nhưng giữ nguyên bản chất và các giá trị tính toán nhận được chỉ sai khác nhỏ và nằm trong phạm vi sai số cho phép:
- Mô hình ô tô 4 cầu được tính toán quy về thành dạng 2 cầu.
- Khảo sát mô hình phẳng của ô tô hai cầu không kéo moóc, không tính đến ảnh hưởng của chiều rộng bánh xe.
- Bài toán được giải ở dạng hình phẳng, do vậy sơ đồ khảo sát là hình chiếu bên của ô tô, bánh xe bên phải, bên trái của một cầu được coi là một.
2- Sơ đồ khảo sát
Từ các giả thiết trên, sơ đồ khảo sát động lực học quá trình phanh xe được đưa ra như trên Hình 3.2
Trong quá trình phanh, lực cản lăn và lực cản không khí có giá trị nhỏ, có thể bỏ qua. Sự bỏ qua này chỉ gây ra sai số khoảng 1,5 ¸ 2%.
3.2.Tính toán hiệu quả phanh trên xe MAZ-537
3.2.1. Phương trình động lực học quá trình phanh xe MAZ-537
Sử dụng sơ đồ khảo sát Hình 3.2 viết phương trình cân bằng lực của ô tô theo chiều chuyển động ta có:
Pj = Pp + Pf + Pw (3. 5)
Từ công thức (3.10) và các giả thiết đã nêu, ta có:
Pj = Pp = Pp12 + Pp34 (3. 14)
Phần dưới đây sẽ trình bày phương pháp tính toán bằng chương trình MATLAB để khảo sát hiệu quả của hệ thống phanh xét trong trường hợp thay đổi của hệ số bám và vận tốc bắt đầu phanh.
3.2.2. Các thông số hệ thống phanh xe MAZ-537
Các số liệu được đưa ra dạng bảng 3.1.
3.3. Chương trình và kết quả tính toán
Công việc khảo sát các yếu tố ảnh hưởng tới hiệu quả phanh xe được tiến hành dựa trên các thông số của xe MAZ-537 và lập trình tính toán bằng phần mền Matlap 7.8.0 Sơ đồ thuật toán được mô tả ở Hình 3.3
Kết quả khảo sát hiệu quả phanh đối với xe MAZ-537
1- Ảnh hưởng của hệ số bám
Hệ số bám là đặc trưng cơ bản của các loại đường. Hệ số bám của đường ảnh hưởng rất lớn đến gia tốc phanh.
Kết quả khảo sát sự thay đổi các chỉ tiêu hiệu quả phanh vào hệ số bám j của đường thể hện trên bảng 3.3
Qua kết quả khảo sát ta có thể rút ra một số kết luận sau:
- Khi vận tốc ban đầu phanh V1=30 km/h, xe đầy tải, phanh trong tình trạng mặt đường khô (j=0.8) thì quãng đường phanh là 5.31 m; nếu mặt đường ướt (j=0.52) khi đó quãng đường phanh tăng lên là 8.17 m.
- Như vậy, trong điều kiện đường ướt hệ số bám j giảm – khả năng bám kém, hiệu quả phanh sẽ giảm. Nếu phanh với gia tốc phanh lớn dễ gây mất an toàn trong chuyển động và khả năng ổn định hướng của xe.
2- Ảnh hưởng của vận tốc bắt đầu phanh
Qua tính toán khảo sát với xe MAZ-537, cho vận tốc bắt đầu phanh thay đổi theo các giá trị vận tốc từ thấp nhất Vmin=10 km/h đến giá trị vận tốc lớn nhất của xe Vmax=60 km/h, với hệ số bám j = 0.75 ta nhận được giá trị của gia tốc phanh và lực phanh không đổi trong điều kiện xe toàn tải (Jp=6.125 m/s2; Pp=652500 N).
* Kết luận:
Như vậy qua chương trình khảo sát kết quả cho thấy quy luật thay đổi của các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả phanh vào các thông số về xe, các thông số của hệ thống phanh, các thông số của điều kiện đường và thông số sử dụng.
Điều kiện đường ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả phanh xe. Ảnh hưởng chủ yếu là hệ số bám của đường. Hệ số cản lăn ảnh hưởng rất nhỏ (< 3.2%) do đó có thể bỏ qua trong quá trình tính toán. Đối với hệ số bám, trên đường có hệ số bám lớn hơn 0.6 phanh xe đạt hiệu quả nhất. Điều này phù hợp với mặt đường của nền kinh tế quốc dân hiện nay – chủ yếu là đường nhựa và đường bê tông.
CHƯƠNG 4
QUY TRÌNH CÔNG NGHỆ SỬA CHỮA VỪA HỆ THỐNG PHANH
4.1. Thiết kế quá trình công nghệ
4.1.1. Mục đích, yêu cầu quá trình công nghệ
1- Mục đích
Sửa chữa hệ thống phanh là một quá trình sản xuất phức tạp, nhằm phục hồi khả năng làm việc cho hệ thống phanh, người ta phải tiến hành nhiều công việc có tính chất khác nhau và phải áp dụng nhiều biện pháp kỹ thuật khác nhau. Bao quát chung quá trình đó gồm 2 loại công việc như sau:
+ Các công việc liên quan trực tiếp đến việc khôi phục hư hỏng cho hệ thống như: Tháo, rửa, kiểm tra, sửa chữa, thay thế, lắp ráp, điều chỉnh…;
+ Các công việc đảm bảo khác như: tổ chức sản xuất, cung ứng vật tư, cung cấp nguồn năng lượng...
2- Yêu cầu
- Thời gian sửa chữa của xe là nhỏ nhất: yêu cầu này được giải quyết bằng cách ứng dụng các phương thức sửa chữa hoàn chỉnh bằng các phương pháp tiến hành sửa chữa hợp lý.
- Chất lượng sửa chữa cao: để đảm bảo tốt yêu cầu này, cần phải áp dụng rộng rãi các tiến bộ khoa học kỹ thuật với các phương pháp sửa chữa, phục hồi tiên tiến và tăng cường phương pháp kiểm tra chất lượng sản phẩm một các có hiệu quả.
4.1.2. Thiết kế quy trình công nghệ
Cơ sở thiết kế quy trình công nghệ:
- Đặc điểm kết cấu và đặc trưng công nghệ của hệ thống phanh (được thể hiện trên bản vẽ lắp, bản vẽ chi tiết của hệ thống);
- Tình trạng kỹ thuật của chi tiết (đặc điểm mức độ hư hỏng);
- Các yêu cầu kỹ thuật;
1- Nội dung thiết kế QTCN tháo hệ thống phanh MAZ-537
- Trên cơ sở bản vẽ lắp, chia hệ thống phanh ra thành các phần theo đặc điểm kết cấu và phương pháp tháo lắp.
- Quy định thứ tự tháo, xác định tên gọi và nội dung nguyên công.
- Chọn dụng cụ và trang thiết bị
- Quy định thời gian thực hiện và số lượng công nhân cần thiết
2- Nội dung QTCN sửa chữa hệ thống phanh xe MAZ-537
- Chọn phương pháp sửa chữa - phục hồi chi tiết trên cơ sở đặc điểm kết cấu, đặc trưng công nghệ, đặc điểm hư hỏng và khả năng của đơn vị.
- Xác định nội dung các nguyên công
- Chọn dụng cụ và trang bị cần thiết
4.2. Quy trình tháo hệ thống phanh MAZ-537
4.2.1. Tháo tách các cụm của hệ thống phanh
Quy trình tháo tách các cụm của hệ thống phanh như bảng 4.1.
4.2.2. Tháo tách các chi tiết của từng cụm
1- Tháo cụm tổng van phanh
Quy trình Tháo cụm tổng van phanh như bảng 4.2.
2- Tháo tách chi tiết cụm xy lanh phanh chính
Quy trình Tháo tách chi tiết cụm xy lanh phanh chính như bảng 4.2.
4- Tháo tách các chi tiết của máy nén khí
Quy trình Tháo tách các chi tiết của máy nén khí như bảng 4.4.
4.3. Quy trình kiểm tra, sửa chữa hệ thống phanh
4.3.1. Quy trình kiểm tra
1- Kiểm tra
Quy trình Kiểm tra như bảng 4.5.
2- Kiểm tra cụm xy lanh piston của phanh chính
Quy trình Kiểm tra cụm xy lanh piston của phanh chính như bảng 4.6.
5- Kiểm tra các chi tiết của máy nén khí
Quy trình Kiểm tra các chi tiết của máy nén khí như bảng 4.9.
4.3.2. Các hư hỏng thường gặp, nguyên nhân và cách khắc phục
1- Phanh không ăn
a) Không khí lọt vào phần dẫn động thủy lực
+ Nguyên nhân:
- Do mức dầu trong xy lanh chính giảm;
- Do hệ thống không kín bị rò rỉ dầu phanh.
+ Biện pháp khắc phục:
- Xả khí cho hệ thống;
- Bổ sung đầy đủ dầu phanh.
b) Khe hở giữa má phanh và tang phanh lớn
+ Nguyên nhân:
- Khe hở tăng lên do quá trình mài mòn tự nhiên;
+ Biện pháp khắc phục:
- Hệ thống phanh chân được điều chỉnh theo mức độ mòn của guốc phanh bằng cách xoay cam lệch tâm để giảm khe hở giữa guốc phanh – tang trống.
+ Dùng cờ lê quay cam lệch tâm điều chỉnh cho guốc phanh ra đến khi chặt tay, quay cam lệch tâm phải (hướng mâm phanh) theo chiều kim đồng hồ, cam lệch tâm trái - ngược chiều kim đồng hồ;
- Khi mòn guốc phanh đến mặt của đầu đai ốc, phải thay guốc mới.
- Khi mòn tang trống phanh, nếu có các rãnh vòng có chiều sâu hơn 2 mm trên mặt làm việc của tang trống phải tiện lại, lấy chuẩn theo vòng ngoài của ổ bi moay ơ.
d) Piston của xy lanh chính bị kẹt
+ Nguyên nhân:
- Do gỉ sét, cặn bẩn.
+ Biện pháp khắc phục:
- Tháo ra làm sạch, bổ sung dầu mới.
e) Áp suất khí nén không đảm bảo
+ Nguyên nhân:
- Do điều chỉnh áp suất khí nén sai;
- Do bị hở, rò rỉ trên đường ống;
- Máy nén khí bị hỏng hay các van đặt không đúng áp suất.
+ Biện pháp khắc phục:
- Điều chỉnh lại van điều hòa và van giảm tải;
- Xiết chặt lại các đầu nối, thay thế các đoạn ống nứt vỡ;
2- Phanh ăn đột ngột
a) Nguyên nhân.
- Lò xo kéo guốc phanh bị gãy;
- Má phanh bị gãy;
b) Biện pháp khắc phục
- Tháo thay lò xo mới;
- Thay má phanh mới (Chú ý phải thay cả hai má phanh trên cùng một bánh);
- Điều chỉnh lại chiều dài thanh kéo;
6- Phanh ăn lệch, hay không tác dụng ở một bánh xe
a) Nguyên nhân
- Piston của một bánh xe bị lệch;
- Má phanh và tang phanh bị mòn;
- Điều chỉnh sai khe hở giữa má phanh và tang phanh của các bánh xe.
b) Biện pháp khắc phục
- Kiểm tra điều chỉnh lại vít điều chỉnh trên xy lanh
- Điều chỉnh lại khe hở giữa má phanh và tang phanh đúng chuẩn cho phép
9- Phanh tự xiết
a) Nguyên nhân
- Lỗ thoát dầu bị tắc;
- Các cup pen bị trương nở;
- Piston của các xy lanh bị kẹt.
b) Biện pháp khắc phục
- Rửa lại các xy lanh.
- Thay cup pen mới, thông các lỗ dầu bằng khí nén.
4.4. Quy trình lắp ráp
4.4.1. Phương pháp lắp ráp
Lắp cụm trong quá trình sửa chữa được tiến hành trên cơ sở 3 loại chi tiết.
- Chi tiết mới
- Chi tiết dùng lại
- Chi tiết đã qua sửa chữa.
4.4.2. Quá trình công nghệ lắp ráp
1- Nội dung và nguyên tắc lắp ráp
Quy trình công nghệ lắp ráp là tổng tất cả các nguyên công để liên kết các chi tiết lại với nhau theo một trình tự nhất định, đảm bảo các điều kiện kỹ thuật đặt ra để được một cụm hoàn chỉnh
Nội dung quy trình công nghệ lắp ráp.
- Thứ tự nguyên công
- Nội dung và phương pháp thực hiện các nguyên công
- Dụng cụ và trang bị cần thiết
2- Một số công việc cụ thể
Quy trình lắp phanh vào xe như bảng 4.13.
4.5. Những vấn đề kỹ thuật trong sửa chữa
4.5.1. Những quy định chung về an toàn
- Không hút thuốc lá hoặc bật lửa châm thuốc gần xăng, dầu hoặc các chất dễ cháy nổ khác;
- Xăng dầu và các chất dễ cháy cần phải được bảo quản theo đúng quy định về an toàn;
- Sàn nhà xưởng phải đảm bảo sạch sẽ;
- Làm việc yên tĩnh và luôn tập trung, chú ý đến các công việc đang làm;
4.5.2. Kỹ thuật an toàn với một số công việc cụ thể
Do công việc sửa chữa hệ thống phanh gồm nhiều nội dung công việc khác nhau để đảm bảo an toàn cần phải thực hiện một số yêu cầu chung sau đây:
- Sắp xếp các trang thiết bị phục vụ cho công tác sửa chữa phải đúng quy định và đảm bảo an toàn cho công nhân làm việc tại đó và cho toàn phân xưởng.
- Phải có giá để chi tiết và dụng cụ sửa chữa.
KẾT LUẬN
Qua thời gian làm đồ án tốt nghiệp, bằng những kiến thức đã được học, được tích luỹ ở nhà trường, với sự nỗ lực của bản thân trong việc sưu tầm, thu thập tài liệu, cùng với sự giúp đỡ của các thầy giáo trong bộ môn xe quân sự và sự hướng dẫn tận tình trực tiếp của thầy giáo: ThS................. đến nay tôi đã hoàn thành đồ án tốt nghiệp với những nội dung đã đề ra.
1. Đã nghiên cứu về hệ thống phanh thủy khí và các phần tử của hệ thống phanh trên xe MAZ-537.
2. Đánh giá được tình trạng kỹ thuật của hệ thống phanh trên xe MAZ-537. Trên cơ sở phân tích tình trạng kỹ thuật chung của toàn xe và riêng của hệ thống phanh đề xuất được phương án sửa chữa hệ thống phanh phù hợp quy định kỹ thuật trong công tác sửa chữa phục hồi.
3. Hoàn thiện tập thuyết minh gồm 88 trang và 5 bản vẽ A0.
4. Xây dựng được tập “Quy trình công nghệ sửa chữa vừa hệ thống phanh xe MAZ-537” có thể phục vụ công tác sửa chữa ở các trạm, xưởng sửa chữa và áp dụng sửa chữa ở cấp cao hơn.
5. Đề ra một số quy tắc an toàn trong sửa chữa nhằm đảm bảo yêu cầu an toàn trong lao động, nâng cao độ tin cậy và kéo dài thời gian hoạt động không hỏng của hệ thống trước và sau khi sửa chữa.
Với kết quả đạt được đồ án hoàn toàn khả thi, có thể đưa vào áp dụng trong thực tế. Trước hết áp dụng thử nghiệm trên một phạm vi nhỏ đồng thời tiến hành rút kinh nghiệm, sửa chữa hoàn thiện hơn và tiến tới áp dụng trên phạm vi rộng phổ biến ở những đơn vị sửa chữa
Hướng phát triển của đồ án:
1. Hoàn thiện và bổ sung những thiếu sót trong tập quy trình công nghệ sửa chữa
2. Mở rộng phạm vi áp dụng
3. Nghiên cứu biện pháp khắc phục những hư hỏng không thể sửa chữa trên cơ sở thay thế những cụm chi tiết có tính năng tương tự
4. Tổ chức xây dựng tổ sửa chữa lưu động phục vụ cho xử lý các tình huống dã ngoại, thực hành chiến đấu trong điều kiện xe gặp những hư hỏng có thể khắc phục tại chỗ ở xa khu vực trạm sửa chữa.
Tôi xin chân thành cảm ơn thầy: ThS................., cùng các thầy trong Khoa động lực đã tận tình hướng dẫn tôi trong quá trình làm đồ án. Do khả năng của bản thân còn nhiều thiếu sót, cũng như điều kiện hạn chế về thời gian và kinh phí nên nội dung đồ án khó tránh khỏi có những mặt còn hạn chế. Rất mong các thầy, các đồng chí đóng góp để đồ án của tôi hoàn thiện hơn.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]. Nguyễn Phúc Hiểu. Lý thuyết ô tô quân sự. NXBQĐND - 2002
[2]. Vũ Đức Lập. Cấu tạo ô tô quân sự tập 1-2. HVKTQS - 2000.
[3]. Vũ Đức Lập. Hướng dẫn thiết kế môn học “ Kết cấu tính toán ô tô quân sự’’
Tập V- Hệ thống phanh. HVKTQS–1998
[4]. Vũ Đức Lập. Sổ tay tính năng tra cứu kỹ thuật ô tô. HVKTQS - 2003.
[5]. Vũ Đức Lập. Ứng dụng máy tính trong tính toán xe quân sự. Nhà xuất bản Quân đội nhân dân - 2001.
[6]. Hoàng Đình Long. Giáo trình kỹ thuật sữa chữa ô tô. NXBGD - 2005.
"TẢI VỀ ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ ĐỒ ÁN"