MỤC LỤC
Mục lục.
Mở đầu.
Chương 1. Giới thiệu chung về xe Daewoo Lacetti Max 2004 .
1.1. Giới thiệu chung về xe Daewoo Lacetti Max 2004 .
1.2. Đặc tính kỹ thuật của xe Daewoo Lacetti Max 2004 .
1.3. Đặc tính các cụm hệ thống chính của xe Daewoo Lacetti Max
1.3.1. Động cơ.
1.3.2. Hệ thống truyền lực.
1.3.3. Hệ thống điều khiển.
Chương 2. Phân tích kết cấu hệ thống lái xe Daewoo Lacetti Max 2004.
2.1. Giới thiệu chung về hệ thống lái.
2.2. Đặc điểm kết cấu hệ thống lái.
2.2.1. Vành tay lái, hộp lái và trục lái.
2.2.2. Cơ cấu lái.
2.2.3. Hình thang lái.
2.2.4. Trợ lực lái.
2.3. Nguyên lý làm việc của phần trợ lực lái.
2.3.1. Trường hợp xe đi thẳng.
2.3.2. Trường hợp xe rẽ phải.
2.3.3. Trường hợp xe rẽ trái.
Chương 3. Kiểm nghiệm hệ thống lái xe Daewoo Lacetti Max 2004
3.1. Các thông số vào.
3.2. Tính toán kiểm nghiệm hệ thống lái.
3.2.1. Kiểm nghiệm động học hình thang lái.
3.2.2. Xác định mô men cản quay vòng và lực tác dụng lên vành tay lái.
3.2.3. Tính bền hệ thống lái.
Chương 4. Bảo dưỡng hệ thống lái xe Daewoo Lacetti Max 2004.
4.1. Đặt vấn đề.
4.2. Quy trình tháo lắp hệ thống lái.
4.2.1. Tháo vành tay lái và trục lái.
4.2.2. Tháo cơ cấu lái và hình thang lái.
4.2.3. Quá trình lắp đặt.
4.3. Bảo dưỡng hệ thống lái.
4.3.1. Vành tay lái.
4.3.2. Cơ cấu lái.
4.3.3. Hình thang lái.
4.3.4. Trợ lực lái.
4.3.5. Kiểm nghiệm điều chỉnh độ chụm bánh xe.
4.3.6. Kiểm tra độ đảo vành bánh xe.
4.4.Một số hư hỏng và biện pháp khắc phục.
Kết luận.
Tài liệu tham khảo.
LỜI NÓI ĐẦU
Ngành công nghiệp ôtô hiện nay ngày càng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của một đất nước. Nó ra đời nhằm mục đích phục vụ nhu cầu vận chuyển hàng hóa và hành khách, phát triển kinh tế xã hội đất nước và nó còn là sản phẩm kết tinh của nhiều ngành công nghiệp khác nhau thể hiện trình độ khoa học kĩ thuật của đất nước đó. Từ lúc ra đời cho đến nay ôtô đã được sử dụng trong rất nhiều lĩnh vực như giao thông vận tải, quốc phòng an ninh, nông nghiệp, công nghiệp, du lịch...
Sự phát triển của nền kinh tế dẫn đến yêu cầu và mục đích sử dụng ôtô cũng thay đổi, chiếc xe hiện nay không chỉ đơn thuần là một phương tiện chuyên chở mà nó phải đáp ứng các yêu cầu như tính năng an toàn, độ êm dịu thoải mái, tính tiện nghi, kinh tế và thân thiện với môi trường.
Hiện nay các loại xe được khai thác sử dụng trong nước chủ yếu là nhập khẩu nước ngoài và lắp ráp trong nước, do đặc thù khí hậu nước ta là nhiệt đới gió mùa ẩm, địa hình nhiều đồi núi, độ ẩm cao nên nhìn chung là điều kiện khai thác tương đối khắc nghiệt. Chính vì vậy việc tìm hiểu kết cấu, đánh giá kiểm nghiệm các hệ thống, các cụm trên xe là việc cần thiết để đảm bảo khai thác sử dụng xe có hiệu quả cao góp phần nâng cao tuổi thọ xe đặc biệt là hệ thống lái của xe ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình vận hành, điều khiển cảu xe.
Để góp phần thực hiện công việc trên và cũng là đúc rút lại những kiến thức sau năm năm học tập tại mái trường ' Học viện Kỹ thuật Quân sự ' em đã được giao đồ án tốt nghiệp với đề tài: "Khai thác hệ thống lái xe Daewoo Lacetti". Nội dung chính của đồ án bao gồm 4 chương:
Chương 1: Giới thiệu chung về xe Daewoo Lacetti
Chương 2: Phân tích hệ thống lái xe Daewoo Lacetti
Chương 3: Kiểm nghiệm hệ thống lái xe Daewoo Lacetti
Chương 4: Bảo dưỡng hệ thống lái xe Daewoo Lacetti
Được sự hướng dẫn tận tình của thầy TS. …………….. cùng các thầy giáo của Bộ môn Ôtô quân sự, Khoa Động lực HVKTQS em đã thực hiện đồ án này. Trong quá trình làm đồ án, mặc dù có nhiều cố gắng nhưng không khỏi có những chỗ còn thiếu sót, em rất mong được sự đóng góp chỉ bảo của thầy hướng dẫn cũng như các thầy trong bộ môn để đồ án tốt nghiệp này hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hà nội, ngày….tháng…năm 20…
Học viên thực hiện
…………………
Chương 1. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ XE DAEWOO LACETTI MAX
1.1 Giới thiệu xe Daewoo Lacetti Max
Được thành lập vào năm 1983, tập đoàn Daewoo là sự liên doanh giữa GM và Shinjin Motor, và được sản xuất theo các thiết kế của GM trong nhiều năm. Daewoo Lacetti là loại xe du lịch cỡ nhỏ được thiết kế phần mũi xe khác hoàn toàn so với các mẫu xe trước theo hướng hiện đại mạnh bạo phù hợp với thị hiếu khách hàng, với 5 chỗ ngồi, phanh đĩa bố trí trên 4 bánh và số sàn 5 cấp.
1.1 Đặc tính một số cụm chính trên xe Daewoo Lacetti Max 2004
1.1.1 Động cơ
Động cơ xe Daewoo Lacetti là loại động cơ xăng 4 kì được bố trí đằng trước và đặt ngang xe. Nó là loại động cơ DOHC, bao gồm 4 xilanh bố trí thẳng hàng có thứ tự làm việc là 1-3-4-2 với dung tích công tác theo nhà sản xuất là 1598cc. Các thông số kỹ thuật động cơ được trình bày ở Bảng 1.1
- Hệ thống cung cấp nhiên liệu: Xe sử dụng hệ thống phun xăng điện tử đa điểm (MPI) với các loại xăng có chỉ số octan là Ron 95, 91, 87, 83. Dung tích bình xăng là 60 lít giúp xe có thể đi được quãng đường 850km.
- Hệ thống làm mát: Hệ thống làm mát bằng nước theo phương pháp tuần hoàn cưỡng bức nhờ bơm nước.
1.1.1 Hệ thống điện và thiết bị phụ
Hệ thông điện sử dụng điện áp 12V bao gồm:
Máy phát: 85A
Động cơ khởi động: công suất 1,2 kw
Ắc quy(MF): 12V- 55AH
Hệ thống đèn chiếu sáng và đèn báo hiệu bao gồm: đèn pha, đèn si nhan, đèn phanh, đèn sương mù, đèn soi biển số, đèn trần trong xe, đèn báo áp suất dầu, đèn báo nạp ắc quy, đèn báo mức xăng thấp.
Chương 2. PHÂN TÍCH KẾT CẤU HỆ THỐNG LÁI XE DAEWOO LACETTI MAX
2.1 Giới thiệu chung về hệ thống lái
Hệ thống lái là một trong các hệ thống điều khiển của xe, công dụng của hệ thống lái là dùng để thay đổi hướng chuyển động hoặc giữ cho ôtô chuyển động theo một quỹ đạo xác định nào đó theo ý muốn người lái.
a. Cơ cấu lái
Cơ cấu lái đóng vai trò là hộp giảm tốc biến chuyển động quay tròn của vành tay lái thành chuyển động tịnh tiến qua lại của thanh lái ngang đồng thời đảm bảo truyền và tăng momen quay của người lái từ vành lái tới các bánh xe dẫn hướng. Cơ cấu lái trên xe thường bao gồm hai loại chính: Cơ cấu lái nằm ngoài hình thang lái và cơ cấu lái nằm trên thanh lái ngang. Đối với xe con cơ cấu lái thứ nhất thường là loại trục vít lõm - con lăn, hoặc trục vít - đai ốc. Cơ cấu lái thứ hai là loại bánh răng trụ - thanh răng.
b. Hình thang lái
Nhiệm vụ của hình thang lái là truyền động từ cơ cấu lái tới các bánh xe dẫn hướng, đồng thời tạo liên kết giữa các bánh xe dẫn hướng và đảm bảo quan hệ quay của các bánh xe dẫn hướng để không xảy ra hiện tượng trượt bên ở tất cả các bánh xe khi xe quay vòng giúp điều khiển ô tô nhẹ nhàng và lốp xe ít mài mòn.
2.2.1 Hình thang lái
Hình thang lái được bố trí phía sau đường tâm trục cầu trước. Sơ đồ bố trí hình thang lái được thể hiện trên hình 2.4. Hình thang lái truyền động từ cơ cấu lái tới các bánh xe dẫn hướng với tỉ số truyền là 0,984. Bộ phận chính của hình thang lái là cơ cấu hình thang lái, đó là cơ cấu 6 khâu bao gồm: hai thanh kéo bên, thanh răng, hai đòn quay bên (cam quay) và dầm cầu là đường thẳng tưởng tượng nằm trên đường tâm trục cầu trước vì hệ thống treo trước của xe là hệ thống treo độc lập.
2.2.1 Trợ lực lái
Bộ trợ lực lái thủy lực trên xe là hệ thống tự điều khiển khép kín bao gồm bơm thủy lực, van phân phối và xy lanh lực. Ngoài ra các bộ phận như van phân phối, xy lanh lực và cơ cấu lái cũng được bố trí chung trong một khối, việc bố trí như vậy có các ưu điểm sau:
Do xi lanh lực và van phân phối đặt trong cơ cấu lái nên kết cấu của bộ trợ lực lái rất nhỏ gọn làm tăng không gian bố trí các bộ phận khác trên xe rất phù hợp với xe có cầu trước chủ động dẫn hướng, động cơ đặt trước.
Do xi lanh lực đồng thời cũng chính là vỏ thanh răng, pít tông được lắp kết hợp luôn với thanh răng, van phân phối kết hợp trên trục bánh răng trụ răng xoắn nên khối lượng công việc thiết kế các chi tiết này sẽ giảm đi nhiều.
2.1 Nguyên lý làm việc của phần trợ lực lái xe Daewoo Lacetti
Nguyên lý làm việc của phần trợ lực lái xe Daewoo Lacetti Max 2004 Laser/Talon được chia ra làm các trường hợp: trường hợp xe đi thẳng, trường hợp xe rẽ phải, trường hợp xe rẽ trái, cảm giác mặt đường và tính tùy động.
2.3.1 Trường hợp xe rẽ phải
Sơ đồ nguyên lí thể hiện trên hình 2.9. Khi quay vòng phải, vành lái được đánh sang phải, do thanh xoắn biến dạng nên ống trong sẽ chuyển vị một khoảng nhỏ nhanh hơn so với ống ngoài dầu thủy lực sẽ đi từ cổng a qua cổng b đến khoang bên trái xi lanh tạo áp lực đẩy thanh răng sang phải. Dầu thủy lực ở khoang bên phải sẽ đi qua cổng c, cổng d vào khoang A và trở về bình chứa.
Chương 3. KIỂM NGHIỆM HỆ THỐNG LÁI XE DAEWOO LACETTI MAX
3.1. Các thông số vào
Thông số vào cho tính toán kiểm nghiệm hệ thống lái bao gồm các thông số kích thước, tải trọng phân lên cầu dẫn hướng, điều kiện đường , các thông số của bộ truyền cơ cấu lái.
3.1. Tính toán kiểm nghiệm hệ thống lái xe Daewoo Lacetti Max 2004
Nội dung của tính toán kiểm nghiệm hệ thống lái bao gồm: Kiểm nghiệm động học hình thang lái và tính toán kiểm tra bền các chi tiết của hệ thống lái.
Nếu các giá trị của hệ số δi bằng 1 hoặc gần bằng 1 thì khi ôtô quay vòng với các bán kính khác nhau, các bánh xe dẫn hướng không bị trượt bên hoặc có trượt bên song không đáng kể. Như vậy chứng tỏ các thông số hình học của hình thang lái đã chọn là hợp lí.
Đối với các ôtô hiện đang sử dụng, hệ số δi dao động trong khoảng: δi = 0,90 - 1,07
3.2.1. Xác định mô men cản quay vòng và lực tác dụng lên vành tay lái
a. Xác định mô men cản quay vòng
Trạng thái nặng nề nhất khi quay vòng xe là khi xe quay vòng tại chỗ. Lúc đó mô men cản quay vòng tác dụng lên một bánh xe dẫn hướng được tính theo công thức(3.19). Nó bao gồm ba thành phần là mô men cản lăn của bánh xe dẫn hướng M1, mô men cản do bánh xe trượt lết trên đường M2 và mô men ổn định chuyển động thẳng M3 .
a. Xác định lực tác dụng lên vành tay lái
Khi đánh lái trong trường hợp ô tô đứng yên tại chỗ thì lực đặt lên vành tay lái để thắng được lực cản quay vòng tác dụng lên bánh xe dẫn hướng là lớn nhất. Lực đặt lên vành tay lái được xác định theo công thức:
+ iw là tỷ số truyền cơ cấu lái . iw = 15,7;
+ hth là hiệu suất thuận của cơ cấu lái, đối với cơ cấu lái bánh răng – thanh răng hiệu suất thuận. hth = 0,7.
+ id là tỷ số truyền của truyền dẫn động lái. id = 0,984.
Vậy thay vào công thức (3.26): Pvl =86.69 [N].
d. Tính bền thanh nối bên hình thang lái
Do ở hai đầu là khớp nên chỉ chịu kéo nén hướng tâm. Ta tính đòn nối trong trường hợp chịu phanh cực đại như trên:
Thanh uốn AB chịu lực nén: Q1= 2624,73 [N]
- Kiểm tra khớp cầu theo điều kiện cắt
Kiểm tra độ bền cắt khớp cầu tại tiết diện nguy hiểm nhất.
Fc – là tiết diện của rotuyl tại vị trí có tiết diện nguy hiểm nhất (tại chỗ thắt nhỏ của rotuyl như trên hình 2.12) .
d là đường kính tại chỗ thắt của rotuyl d = 20 [mm]
Như vậy khớp cầu thoả mãn điều kiện cắt tại tiết diện nguy hiểm.
Chương 4. HƯỚNG DẪN KHAI THÁC BẢO DƯỠNG HỆ THỐNG LÁI XE DAEWOO LACETTI MAX
4.1 Đặt vấn đề
Việc bảo quản bảo dưỡng xe là việc làm thường xuyên liên tục của người lái xe và thợ sửa chữa, nhất là đối với người sử dụng xe đó. Có bảo quản bảo dưỡng xe thường xuyên mới kịp thời phát hiện khắc phục những hư hỏng của xe đồng thời bảo đảm tốt các yêu cầu làm việc của các chi tiết, cụm chi tiết trên xe , đảm bảo cho xe có thể hoạt động luôn tốt trong mọi điều kiện đồng thời nâng cao tính năng kinh tế, khả năng đảm bảo an toàn cho người, hàng hóa, phương tiện. Có sử dụng, bảo quản, bảo dưỡng tốt mới thực hiện giữ tốt dùng bền, an toàn, tiết kiệm.
4.1 Quy trình tháo lắp hệ thống lái xe Daewoo Lacetti Max 2004
4.2.1 Tháo vành tay lái
a. Bước 1: Tháo các đầu cực của ăc quy ra để đảm bảo an toàn
a. Bước 3: Tháo bộ điều khiển đèn si nhan và bộ điều khiển gạt nước (thể hiện trên hình 4.2 và 4.3).
Tháo kết nối giữa bộ điều khiển si nhan và trục lái bằng cách đẩy khoá trong hộp điều khiển (1), tháo đầu nối của dây điện với bộ điều khiển (2) rồi tháo bộ điều khiển ra khỏi trục lái. Bằng các thao tác tương tự ta tháo bộ điều khiển gạt nước.
4.2.1 Tháo cơ cấu lái và hình thang lái
a. Bước 1: Tháo hai bánh xe của cầu trước (cầu dẫn hướng), rồi tháo mối ghép giữa đầu trục bánh răng trụ răng xoắn với trục trung gian.
Bước 2: Tháo các liên kết của cụm cơ cấu lái
4.2.1 Quá trình lắp đặt
Quá trình lắp đặt ngược lại với quá trình tháo nhưng cần chú ý những điểm sau:
a. Trước khi lắp đặt cần kiểm tra hư hỏng và sửa chữa hoặc thay thế nếu cần sau đó làm sạch tất cả các chi tiết và bôi trơn đầy đủ.
b. Đối với những mối ghép có ren cần chú ý đến momen siết phù hợp tránh làm hỏng mối ghép.
c. Quá trình lắp phải đảm bảo chính xác, sau khi lắp các chi tiết vận hành tốt và có độ tin cậy cao.
4.1 Bảo dưỡng hệ thống lái xe Daewoo Lacetti Max
Thường xuyên kiểm tra siết chặt các bu lông, đai ốc ghép giữa các bộ phận của hệ thống lái với vỏ xe cũng như trong hệ thống lái và quan sát xem có sự rò rỉ dầu trợ lực lái sau mỗi lần xe vận hành.
4.3.1 Vành tay lái
Kiểm tra hành trình tự do và lực cần thiết để làm quay hệ thống lái, độ bắt chặt vành lái trên trục. Kiểm tra hành trình tự do vành tay lái bằng cách xoay vành tay lái về bên phải và bên trái đến khi bánh xe bắt đầu xoay đi.
4.1 Một số hư hỏng và biện pháp khắc phục hệ thống lái xe Daewoo Lacetti Max 2004
Hệ thống lái trên xe luôn có thể xảy ra những hư hỏng làm mất khả năng điều khiển của xe. Do đó có thể gây ra nhiều tai nạn bất ngờ gây thiệt hại đến tính mạng tài sản của mọi người.
KẾT LUẬN
Qua một thời gian nghiên cứu tìm hiểu với sự giúp đỡ của thầy giáo:TS.….....……..., cùng các thầy giáo trong Bộ môn Ô tô quân sự em đã hoàn thành đúng thời hạn đồ án tốt nghiệp của mình.
Hệ thống lái trên xe Daewoo Lacetti Max 2004 được bố trí theo một sơ đồ bố trí tương đối phổ biến, được sử dụng trên nhiều loại xe du lịch hiện nay. Trong kết cấu có nhiều đặc điểm đặc biệt đòi hỏi người sử dụng phải nắm chắc trong quá trình khai thác sử dụng xe. Để tiện cho việc khai thác, sử dụng hệ thống lái đề tài đã nêu ra một số chú ý trong quá trình tháo lắp bảo dưỡng hệ thống lái của xe Daewoo Lacetti Max 2004. Đồ án không thể tránh được những chỗ còn thiếu sót, em rất mong sự đóng góp ý kiến của các thầy và các bạn để đồ án hoàn thiện hơn.
Một lần nữa em xin cảm ơn thầy giáo:TS.….....……..., cùng các thầy giáo trong Bộ môn Ôtô quân sự, khoa Động lực đã tận tình giúp đỡ em trong quá trình làm đồ án này.
Em xin chân thành cảm ơn!
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]. Hướng dẫn đồ án môn học ô tô ‘’ Lý thuyết kết cấu và tính toán ô tô quân sự ’’. (Tập IV)
Trường Đại học kỹ thuật quân sự – 1977
[2]. Hướng dẫn sửa chữa và bảo dưỡng xe Daewoo Lacetti Max 2004
[3]. Nguyễn Hữu Cẩn , Dư Quốc Thịnh
Thiết kế tính toán ôtô máy kéo. NXB Khoa học và Kỹ thuật. - 2005
[4]. Nguyễn Phúc Hiểu, Võ Văn Hường.
Lý thuyết ôtô quân sự Học Viện Kỹ Thuật Quân Sự -1983
[6]. Phạm Đình Vi, Vũ Đức Lập.
Cấu tạo ôtô quân sự tập 1, 2 Học Viện Kỹ Thuật Quân Sự -1995
"TẢI VỀ ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ ĐỒ ÁN"