MỤC LỤC
MỤC LỤC.. 3
LỜI NÓI ĐẦU.. 6
CHƯƠNG 1 : TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG TREO TRÊN Ô TÔ DU LỊCH 8
1.1. GIỚI THIỆU HỆ THỐNG TREO.. 8
1.2. CÔNG DỤNG, YÊU CẦU VÀ PHÂN LOẠI HỆ THỐNG TREO.. 9
1.2.1. Công dụng. 9
1.2.2. Yêu cầu. 10
1.2.3. Phân loại 12
1.3. MỘT SỐ HỆ THỐNG TREO THÔNG DỤNG.. 13
1.3.1. Hệ thống treo phụ thuộc. 13
1.3.2. Hệ thống treo độc lập. 15
1.3.3. Hệ thống treo MacPherson. 17
1.3.4. Hệ thống treo đa liên kết 19
1.3.5. Hệ thống treo khí nén. 20
CHƯƠNG 2 : XÂY DỰNG MÔ HÌNH HỆ THỐNG TREO TRÊN Ô TÔ DU LỊCH.. 22
2.1. CÁC CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ DAO ĐỘNG Ô TÔ.. 22
2.1.1. Chỉ tiêu đánh giá độ êm dịu chuyển động. 22
2.1.2. Chỉ tiêu về an toàn chuyển động và tải trọng tác dụng xuống nền đường. 23
2.2. MÔ HÌNH DAO ĐỘNG.. 25
2.2.1. Mục đích, phương pháp xây dựng mô hình và các giả thiết 25
2.2.2. Mô hình hệ thống treo 1/4. 27
2.2.3. Mô hình hệ thống treo trong mặt phẳng dọc. 30
2.2.4. Mô hình hê thống treo trong mặt phẳng ngang. 35
2.2.5. Mô hình hệ thống treo cho toàn xe. 37
CHƯƠNG 3 : MÔ PHỎNG DAO ĐỘNG CỦA HỆ THỐNG TREO TRÊN Ô TÔ DU LỊCH.. 45
3.1. GIỚI THIỆU VỀ PHẦN MỀM MATLAB-SIMULINK.. 45
3.1.1. Matlab. 45
3.1.2 Simulink. 45
3.2. MÔ PHỎNG DAO ĐỘNG HỆ THỐNG TREO.. 46
3.2.1. Thông số của xe. 46
3.2.2. Mô hình mô phỏng dao động 47
3.3. MỘT SỐ KẾT QUẢ KHẢO SÁT MÔ HÌNH DAO ĐỘNG.. 53
CHƯƠNG 4 : HƯỚNG DẪN KHAI THÁC HỆ THỐNG TREO TRÊN Ô TÔ DU LỊCH.. 59
4.1. CHÚ Ý TRONG QUÁ TRÌNH SỬ DỤNG.. 59
4.2. CHU KỲ VÀ HÌNH THỨC BẢO DƯỠNG HỆ THỐNG TREO.. 59
4.2.1. Kiểm tra bảo dưỡng thường xuyên. 60
4.2.2. Bảo dưỡng cấp 1. 60
4.2.3. Bảo dưỡng cấp 2. 60
4.3. MỘT SỐ NỘI DUNG BẢO DƯỠNG CHÍNH.. 61
4.3.1. Kiểm tra sửa chữa lò xo. 61
4.3.2. Kiểm tra sửa chữa bộ giảm xóc. 61
4.3.3. Kiểm tra điều chinh ổ bi bánh xe. 61
4.3.4. Điều chỉnh các góc nghiêng của bánh xe. 62
4.3.5. Kiểm tra, sửa chữa bánh xe. 62
4.4. CÁC HƯ HỎNG THƯỜNG GẶP VÀ CÁCH KHẮC PHỤC.. 63
4.4.1. Sự thay đổi tình trạng kỹ thuật trong quá trình sử dụng. 63
4.4.2. Hư hỏng thường gặp, nguyên nhân và hậu quả. 67
4.4.3. Quy trình tháo hệ thống treo. 70
KẾT LUẬN.. 72
TÀI LIỆU THAM KHẢO.. 73
LỜI NÓI ĐẦU
Ngành công nghiệp ôtô hiện nay ngày càng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của một đất nước. Nó ra đời nhằm mục đích phục vụ nhu cầu vận chuyển hàng hóa và hành khách, phát triển kinh tế xã hội đất nước và nó còn là sản phẩm kết tinh của nhiều ngành công nghiệp khác nhau thể hiện trình độ khoa học kĩ thuật của đất nước đó. Từ lúc ra đời cho đến nay ôtô đã được sử dụng trong rất nhiều lĩnh vực như giao thông vận tải, quốc phòng an ninh, nông nghiệp, công nghiệp, du lịch...
Sự phát triển của nền kinh tế dẫn đến yêu cầu và mục đích sử dụng ôtô cũng thay đổi, chiếc xe hiện nay không chỉ đơn thuần là một phương tiện
chuyên chở mà nó phải đáp ứng các yêu cầu như tính năng an toàn, độ êm dịu thoải mái, tính tiện nghi, kinh tế và thân thiện với môi trường. Do vậy đã có rất nhiều các tiến bộ khoa học kĩ thuật được áp dụng vào công nghệ chế tạo ôtô nhằm nâng cao độ tin cậy, an toàn, sự tiện nghi, giảm ô nhiễm môi trường...
Ở nước ta hiện nay, công nghệ xe hơi cũng không ngừng được cải tiến với sự trợ giúp về khoa học kỹ thuật của các nước tiên tiến. Ngành công nghiệp ô tô cũng từng bước trở thành mũi nhọn của nền kinh tế, trong công cuộc
công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước. Mục tiêu của ngành công nghiệp ô tô nước ta trong những năm tới là nội địa từng phần và tiến tới nội địa toàn phần sản phẩm ô tô. Không chỉ dừng lại ở đó, chúng ta đã bắt đầu quan tâm đến tính êm dịu chuyển động, tính an toàn chuyển động,... hay nói cách khác là tính năng động lực học của ô tô, từ đó có những cải tiến hợp lý với điều kiện sử dụng của nước ta. Để hoàn thành mục tiêu này, thì việc nghiên cứu và khai thác hệ thống treo của ô tô là một công việc hết sức quan trọng. Hệ thống treo là một trong các hệ thống rất quan trọng trên ô tô, nó góp phần tạo nên độ êm dịu, ổn định và
tính tiện nghi của xe, giúp người ngồi có cảm giác thoải mái dễ chịu.
Xuất phát từ những những phân tích trên, kết thúc thời gian học, em chọn đồ án tốt nghiệp với đề tài là: “Xây dựng và mô phỏng hệ thống treo trên xe ô tô du lịch”. Đồ án gồm các nội dung chính sau:
Mở đầu
Chương 1. Tổng quan về hệ thống treo trên ô tô du lịch
Chương 2. Xây dưng mô hình hệ thống treo trên xe ô tô du lịch
Chương 3. Mô phỏng dao động của hệ thống treo trên ô tô du lịch
Chương 4. Hướng dẫn khai thác hệ thống treo trên ô tô du lịch
Kết luận
Qua 3 tháng thực hiện đề tài, được sự giúp đỡ tận tình của thầy giáo: Ths. ……......….., và các thầy giáo trong Bộ môn Ô tô Quân sự, em đãhoàn thành nội dung đồ án được giao. Trong quá trình làm đồ án, do trình độ bản thân có hạn nên đồ án không thể tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy, em mong nhận được sự chỉ bảo của các thầy để đồ án của em được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG TREO TRÊN Ô TÔ DU LỊCH
1.1. GIỚI THIỆU HỆ THỐNG TREO
Hệ thống treo của ô tô du lịch cũng như ô tô tải nói chung, là hệ thống liên kết đàn hồi các cầu xe (cầu chủ động và bị động) với khung và thân xe. Hệ thống treo thường bao gồm ba phần cơ bản: cơ cấu liên kết đàn hồi khung vỏ xe với các cầu xe, đảm bảo khi xe chuyển động cầu xe không va chạm với khung vỏ; cơ cấu truyền lực bao gồm các chốt, trục, thanh đòn, dầm cầu…
Hệ thống treo đảm bảo độ êm dịu cần thiết khi xe chạy với tốc độ cao, đảm bảo các bánh luôn tiếp xúc với mặt đường, nhất là khi hai bánh dẫn hướng của cầu trước. Chính trên cơ sở này hệ thống treo được phân ra làm hai loại. Hệ thống treo độc lập và hệ thống treo phụ thuộc.
1.2. CÔNG DỤNG, YÊU CẦU VÀ PHÂN LOẠI HỆ THỐNG TREO
1.2.1. Công dụng
Hệ thống treo là một tổ hợp các cơ cấu thực hiện liên kết các bánh xe với khung xe để đảm bảo độ êm dịu và an toàn chuyển động trên cơ sở tạo ra các dao động của thân xe và bánh xe theo ý muốn, giảm các tải trọng va đập cho xe khi chuyển động trên địa hình không bằng phẳng. Ngoài ra hệ thống treo còn dùng để truyền các lực và mô men tác động giữa bánh xe và khung xe (vỏ xe).
- Phần tử giảm chấn: năng lượng dao động của thân xe và của các bánh xe được hấp thụ bởi các giảm chấn trên cơ sở biến cơ năng thành nhiệt năng.
- Phần tử hướng: dùng để truyền các lực ngang, lực dọc và mô men từ mặt đường lên khung xe. Động học của phần tử hướng xác định đặc tính dịch chuyển của bánh xe đối với khung xe và ảnh hưởng tới tính ổn định và tính quay vòng của ô tô.
1.2.2. Yêu cầu
Yêu cầu của các bộ phận trong hệ thống treo.
- Đảm bảo độ êm dịu cần thiết khi xe chuyển động.
Độ êm dịu chuyển động của ô tô được đánh giá qua giá trị cho phép của các thông số như tần số dao động riêng, biên độ dao động lớn nhất, gia tốc dao động lớn nhất…
- Sự thay đổi quĩ đạo lăn của các bánh xe không đáng kể để đảm bảo độ êm dịu chuyển động thẳng và tính năng thông qua của ôtô.
a) Phần tử hướng:
Phần tử hướng có nhiệm vụ truyền các lực dọc, lực ngang và mô men từ mặt đường lên khung xe. Động học của phần tử hướng xác định đặc tính dịch chuyển của bánh xe đối với khung xe và ảnh hưởng tới tính ổn định và tính quay vòng của ô tô.
+ Độ nghiêng của thùng xe trong mặt phẳng ngang phải bé. Phần tử dẫn hướng có ảnh hưởng đến khoảng cách giữa các phần tử đàn hồi (khoảng cách nhíp), tuỳ theo phần tử dẫn hướng mà ta có khoảng cách này lớn hay bé, phần tử dẫn hướng còn ảnh hưởng đến vị trí tâm của độ nghiêng bên.
+ Phần tử dẫn hướng phải đảm bảo bố trí hệ thống treo trên ô tô được thuận tiện.
b) Phần tử đàn hồi:
Phần tử đàn hồi dùng để nối đàn hồi giữa bánh xe và thân xe, làm giảm các va đập đột ngột từ đường lên, đảm bảo độ êm dịu khi ô tô chuyển động.
Để thực hiện các nhiệm vụ trên, phần tử đàn hồi phải có độ cứng phù hợp với tải trọng của xe, nhằm tạo ra dao động với tần số thấp của
thân xe theo yêu cầu đề ra (do tải trọng của xe thực tế là luôn biến động, có lúc ô tô đủ tải, có lúc ô tô non tải, do vậy cần thiết phải có phần tử đàn hồi thay đổi độ cứng theo tải trọng).
1.2.3. Phân loại
Có rất nhiều cách phân loại hệ thống treo trên ô tô. Dựa vào những căn cứ khác nhau ta có thể phân loại hệ thống treo trên ô tô thành các loại cơ bản sau:
* Dựa theo loại của bộ phận đàn hồi ta có thể chia ra:
- Bộ phận đàn hồi bằng kim loại: nhíp lá, lò xo, thanh xoắn.
- Bộ phận đàn hồi bằng khí nén: loại bọc bằng cao su – sợi, màng hoặc loại ống.
* Dựa vào bộ phận dẫn hướng ta chia thành:
- Hệ thống treo phụ thuộc với cầu liền (loại riêng và loại thăng bằng).
- Loại độc lập (một đòn, hai đòn,...).
1.3. MỘT SỐ HỆ THỐNG TREO THÔNG DỤNG
1.3.1. Hệ thống treo phụ thuộc
Đặc trưng của hệ thống treo phụ thuộc là các bánh xe lắp trên một
dầm cầu cứng. Trong trường hợp cầu xe là bị động thì dầm đó là một thanh thép định hình, còn trường hợp là cầu chủ động thì dầm là phần vỏ cầu trong đó có một phần của hệ thống truyền lực.
* Ưu điểm:
- Trong quá trình chuyển động vết bánh xe được cố định do vậy không xảy ra hiện tượng mòn lốp nhanh như hệ thống treo độc lập.
- Khi chịu lực bên (lực li tâm, lực gió bên, đường nghiêng). 2 bánh xe liên kết cứng bởi vậy hạn chế hiện tượng trượt bên bánh xe.
* Nhược điểm:
- Khối lượng phần liên kết bánh xe (phần không được treo) lớn, đặc biệt là ở cầu chủ động.
- Khoảng không gian phía dưới sàn xe phải lớn để đảm bảo cho dầm cầu có thể thay đổi vị trí, do vậy chỉ có thể lựa chọn là chiều cao trọng tâm lớn hoặc là giảm bớt thể tích chứa hàng hoá sau xe.
1.3.2. Hệ thống treo độc lập
Đặc điểm của hệ thống treo này là:
- Hai bánh xe không lắp trên một dầm cứng mà lắp trên hai loại cầu rời, sự dịch chuyển của hai bánh xe không phụ thuộc vào nhau (nếu coi như thùng xe đứng yên).
- Mỗi bánh xe được liên kết bởi cách như vậy sẽ làm cho phần khối lượng không được treo nhỏ, như vậy mô men quán tính nhỏ do đó chuyển động của xe êm dịu.
1.3.4. Hệ thống treo đa liên kết
Về bản chất, treo đa liên kết thuộc loại độc lập. Cải tiến từ “đàn anh” đòn chữ A đôi, treo đa liên kết sử dụng ít nhất 3 cần bên và một cần dọc. Những loại cần này không nhất thiết phải dài bằng nhau và có thể xoay theo một góc khác từ hướng ban đầu.
Mỗi cần đều có một khớp nối cầu hoặc ống lót cao su ở cuối, nhờ đó chúng luôn ở trạng thái căng, nén và không bị bẻ cong.
1.3.5. Hệ thống treo khí nén
Ngoài các hệ treo đã kể trên thì trong hệ thống treo còn hệ thống treo
khí nén (hình 1.8). Trong bình chứa (1) không khí nén dưới áp suất từ
(0,5 – 0,8 MN/M2). Khi bình chứa (2) co lại thì có thể tích ở bên trong của bình giảm, áp suất không khí và độ cứng của hệ thống treo tăng.
CHƯƠNG 2
XÂY DỰNG MÔ HÌNH HỆ THỐNG TREO TRÊN Ô TÔ DU LỊCH
2.1. CÁC CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ DAO ĐỘNG Ô TÔ
Quá trình nghiên cứu dao động của ô tô là quá trình xác định các thông số của hệ thống treo, tạo cơ sở cho việc thiết kế các phần tử của chúng: phần tử đàn hồi, phần tử giảm chấn và bộ phận dẫn hướng. Có như vậy mới tạo ra một hệ dao động có chất lượng tốt, các kết quả nghiên cứu sẽ góp phần nâng cao khả năng thiết kế, cải tiến công nghệ ô tô, nâng cao hiệu quả sử dụng, tăng tính tiện nghi và năng suất vận chuyển của ô tô.
2.1.1. Chỉ tiêu đánh giá độ êm dịu chuyển động
Để đánh giá độ êm dịu chuyển động của ô tô, các nước có nền
công nghiệp ô tô phát triển hàng đầu trên thế giới đã đưa ra các chỉ tiêu đánh giá độ êm dịu khác nhau. Dựa vào các công trình nghiên cứu của nước ngoài và các tài liệu của viện khoa học kĩ thuật bảo hộ lao động Việt Nam.
2.1.2. Chỉ tiêu về an toàn chuyển động và tải trọng tác dụng xuống nền đường
Theo quan điểm về an toàn chuyển động (xét theo khía cạnh về tính điều khiển) và tải trọng tác dụng xuống nền đường thì trị số lực tác dụng thẳng đứng giữa bánh xe với đường cũng là thông số quan trọng để đánh giá. Lực động xác định phức tạp hơn vì nó phụ thuộc vào tính chất dao động của ô tô, vận tốc chuyển động và độ mấp mô biên dạng đường.
Khảo sát dao động của ô tô người ta quan tâm đến sự bám của lốp với mặt đường, nhằm đảm bảo dao động của ô tô thoả mãn các chỉ tiêu về độ êm dịu nhưng bánh xe vẫn phải bám đường, nếu không đạt 2 chỉ tiêu đó sẽ dẫn đến làm mất tính ổn định khi điều khiển xe, làm tăng tiêu hao nhiên liệu...
2.2. MÔ HÌNH DAO ĐỘNG
Nội dung của mô hình thực chất là các phương trình vi phân dao động diễn tả mối quan hệ giữa các thông số đầu vào và các thông số đặc trưng của dao động. Các hệ phương trình vi phân này và các điều kiện giới hạn được coi là mô hình toán của hệ thống. Việc lập mô hình thường căn cứ vào mục tiêu và đặc điểm kết cấu của đối tượng.
2.2.1. Mục đích, phương pháp xây dựng mô hình và các giả thiết
Tuỳ từng mục đích nghiên cứu có thể xây dựng mô hình dao động trong mặt phẳng dọc, mặt phẳng ngang. Trong mặt phẳng dọc, dao động thẳng đứng và quay của khối lượng được treo ảnh hưởng đến độ êm dịu chuyển động. Trong mặt phẳng ngang, dao động của chúng ảnh hưởng đến tính dẫn hướng và độ ổn định chuyển động của ô tô.
2.2.2. Mô hình hệ thống treo 1/4
Mô hình dao động của một phần tử khối lượng trình bày trong hình 2.2. Trong đó m là khối lượng phần thân xe phân bố trên bánh xe đang khảo sát, k là độ cứng của lò xo, c là hệ số cản của giảm chấn thủy lực.
2.2.3. Mô hình hệ thống treo trong mặt phẳng dọc
Đây chính là phương trình trạng thái của hệ thống treo trong mặt phẳng dọc. Về cơ bản phương pháp xây dựng mô hình này hoàn toàn giống xây dựng mô hình cho một phần hai xe theo mặt phẳng dọc xe, áp dụng kết quả trên cho trường hợp xây dựng mô hình xe trong mặt phẳng ngang.
CHƯƠNG 3
MÔ PHỎNG DAO ĐỘNG CỦA HỆ THỐNG TREO TRÊN Ô TÔ DU LỊCH
3.1. GIỚI THIỆU VỀ PHẦN MỀM MATLAB-SIMULINK
3.1.1. Matlab
Matlab là một bộ chương trình phần mềm lớn của lĩnh vực toán số. Tên bộ chương trình là chữ viết tắt từ MATrix LABoratory, thể hiện định hướng chính của chương trình là các phép tính vector và ma trận. Phần cốt lõi của chương trình bao gồm một số hàm toán, chức năng nhập xuất cũng như khả năng điều khiển chu trình mà nhờ đó ta có thể dựng lên các Scrip.
Đối với phần mềm Matlab người dùng có thể sử dụng nhiều cách. Đối với những người sử dụng thành thạo và biết nhiều về lập trình thì có thể viết một chương trình trong m-file và sau đó suất vào matlab và chạy chương trình muốn thực hiện. Còn với kỹ sư kỹ thuật mới làm quen với Matlab thì có thể vào phần model (Simulink) và vẽ hệ thống cần mô phỏng, sau khi vẽ xong chỉ cần cho chạy cũng mô phỏng được hệ thống.
3.1.2 Simulink
Simulink là phần chương trình mở rộng của Matlab nhằm mục đích mô hình hóa, mô phỏng và khảo sát các hệ thống động học. Giao diện đồ họa trên màn hình Simulink cho phép thể hiện hệ thống dưới dạng sơ đồ tín hiệu với các khối chức năng quen thuộc.
3.2. MÔ PHỎNG DAO ĐỘNG HỆ THỐNG TREO
Mô hình được mô phỏng ở phần này là mô hình ½, hệ thống treo trong mặt phẳng dọc của xe ô tô MINIBUS 8 chỗ.
3.2.1. Thông số của xe
- Khối lượng được treo: 1555 Kg.
- Khối lượng không treo cầu trước: 39 Kg.
- Khoảng cách từ phần tử hệ thống treo trước và sau đến tâm xe: 1.72;1.13 m.
- Độ cứng lò xo cầu trước: 7500 N/m
- Độ cứng lò xo cầu sau: 7500 N/m
3.2.2. Mô hình mô phỏng dao động
- m1, m2: khối lượng không được treo trước và sau
- m3: khối lượng thân xe ở một bên trục dọc (được treo)
- k11, k21: hệ số cứng của lốp trước và sau
- k12, k22: hệ số cứng của lò xo cụm treo trước và sau
- c12, c22: hệ số cản của giảm chấn thủy lực cụm treo trước và sau
- J: mô men quán tính khối lượng của thân xe với trục ngang y J=Jy
Mô hình động lực học này biểu thị dao động liên kết ô tô 2 cầu ở dạng mô hình phẳng, có nghĩa là ô tô được giả thiết đối xứng qua trục dọc của xe và xem độ mấp mô của biên dạng đường ở dưới bánh xe trái và phải là như nhau. Khối lượng treo được quy dẫn về trọng tâm phần treo biểu thị qua giá trị khối lượng m3 (đại diện cho khối lượng được treo là thân xe) và m1, m2 (đại diện cho khối lượng không được treo là cầu xe) với 4 bậc tự do là Z3, j, Z1, Z2
- Các lực tác dụng lên khối lượng m1 là trọng lượng P1, lực đàn hồi Fk11, Fk12 lực cản của giảm chấn thủy lực Fc12
- Các lực tác dụng lên khối lượng m3 là trọng lượng P3, lực đàn hồi Fk12, Fk22 lực cản của giảm chấn thủy lực Fc12, Fc22
Nhận xét: Khi cho hàm kích thích là một hàm sin, qua đồ thị ta thấy rằng ban đầu các khối lượng dao động với biên độ lớn hơn và do có sự tương tác giữa các phần tử khối lượng nên dao động khá phức tạp. Sau đó dao động có biên độ giảm và cũng có dạng hình sin chứ không tắt dần. Nếu cho kích thích dạng bậc thang thì dao động sẽ tắt dần trường hợp này thấy rõ tốc độ của xe cũng ảnh hưởng khá nhiều tới dao động của hệ bởi cùng một kích thích đầu vào nhưng khi tăng hoặc giảm tốc độ của xe sẽ làm cho bánh sớm gặp kích thích hay muộn hơn, mặt khác nó cũng bị ảnh hưởng bởi quán tính.
Trên đây mới chỉ mô phỏng cho trường hợp chung trên lý thuyết, do có những khó khăn về phương tiện kỹ thuật, kinh phí, thời gian nên không có điều kiện thí nghiệm và đo đạc thực tế, các số liệu đưa ra mới chỉ tham khảo ở một số tài liệu. Nhưng cũng đã phần nào đành giá được dao động của các phần tử là khá phực tạp trong sự ảnh hưởng tương tác lẫn nhau. Mặt khác cũng đã tìm hiểu được một phần về Simulink và dùng công cụ này để giải bài toán từ phương trình vi phân mô tả chuyển động của hệ.
CHƯƠNG 4
HƯỚNG DẪN KHAI THÁC HỆ THỐNG TREO TRÊN Ô TÔ DU LỊCH
4.1. CHÚ Ý TRONG QUÁ TRÌNH SỬ DỤNG
Trong quá trình khai thác sử dụng xe, người lái xe là người trực tiếp kiểm tra, đánh giá chất lượng làm việc của hệ thống treo, cũng như tiến hành các công việc bảo dưỡng thường xuyên đối với toàn bộ xe nói chung và với hệ thống treo nói riêng để đảm bảo hệ thống treo làm việc ổn định, tin cậy và bền lâu.
4.2. CHU KỲ VÀ HÌNH THỨC BẢO DƯỠNG HỆ THỐNG TREO
Trong quá trình khai thác, để đảm bảo cho các cụm, hệ thống luôn trong tình trạng kỹ thuật tốt nhất, người quản lý sử dụng xe cần phải thực hiện tốt công tác kiểm tra bảo dưỡng bao gồm: kiểm tra bảo dưỡng thường xuyên,
bảo dưỡng cấp 1 và bảo dưỡng cấp 2.
4.2.1. Kiểm tra bảo dưỡng thường xuyên
- Làm sạch các bộ phận khỏi bùn, đất bẩn.
- Kiểm tra tình trạng kỹ thuật của các bộ phận của hệ thống treo, bánh xe, siết chặt các đai ốc, bu lông bị lỏng.
- Kiểm tra độ siết chặt các đai ốc bánh xe.
4.2.2. Bảo dưỡng cấp 1
Sau khi xe chạy được 10.000 km hoặc sau 6 tháng sử dụng, tùy theo điều kiện nào đến trước. Đối với hệ thống phanh các nội dung công việc như trong bảo dưỡng thường xuyên cần tiến hành thêm các công việc sau:
- Kiểm tra sự cố định và trạng thái của các giảm chấn thuỷ lực.
- Kiểm tra sự cố định các trục xoắn.
4.2.3. Bảo dưỡng cấp 2
Bảo dưỡng cấp 2 được tiến hành sau 30.000 km hoạt động của xe. Ngoài các nội dung như trong bảo dưỡng cấp 1, bảo dưỡng cấp 2 cần tiến hành các
công việc sau:
- Kiểm tra các giảm chấn thuỷ lực có bị rò rỉ dầu hay không, nếu bị rò dầu thuỷ lực thì phải tháo rời giảm chấn thuỷ lực, kiểm tra và thay các chi tiết bị hỏng, sau đó lắp lại như cũ. Nạp đầy dầu thuỷ lực vào giảm chấn cho đủ mức quy định.
- Kiểm tra tình trạng kỹ thuật các bạc lót, bôi trơn bạc lót tại vị trí khớp.
4.3. MỘT SỐ NỘI DUNG BẢO DƯỠNG CHÍNH
4.3.1. Kiểm tra sửa chữa lò xo
Kiểm tra sơ bộ các lò xo của hệ thống treo bằng cách quan sát các vòng lò xo, chiều cao lò xo khi xe không chất tải và độ cân của xe khi xe đỗ trên đường bằng.
4.3.2. Kiểm tra sửa chữa bộ giảm xóc
Bộ giảm xóc (giảm chấn) kiểu ống thường có các hư hỏng như chảy dầu, kẹt pistong trong ống xilanh (khó dịch chuyển) hoặc lỏng pistong trong ống xilanh (dịch chuyển không thấy cản) làm giảm hiệu quả dập tắt dao động.
Hiện tượng chảy dầu là do các đệm kín bị mòn hỏng. Nếu vặn chặt đai ốc ép gioăng phớt làm kín xilanh dầu đến 250N (với tay đòn cờ lê bình thường) mà vẫn còn hiện tượng rò rỉ thì phải tháo đệm ra thay mới. Kiểm tra sức cản nén và kéo cản pistong của bộ giảm xóc bằng cách kẹp vấu dưới của bộ giảm xóc và êtô rồi kéo nén đầu kia nhiều lần.
4.3.4. Điều chỉnh các góc nghiêng của bánh xe
Mục đích điều chỉnh các góc nghiêng của các bánh xe là khôi phục tình trạng kỹ thuật của hệ thống treo, chạy theo đặc điểm thiết kế, gồm điều chỉnh các góc lệch liên quan của hệ thống treo có ảnh hưởng tới độ ổn định khi chạy và lái xe.
4.4. CÁC HƯ HỎNG THƯỜNG GẶP VÀ CÁCH KHẮC PHỤC
4.4.1. Sự thay đổi tình trạng kỹ thuật trong quá trình sử dụng
a. Hư hỏng bộ phận giảm chấn:
Bộ phận giảm chấn cần thiết làm việc với lực cản hợp lý nhằm dập tắt nhanh chóng dao động thân xe. Hư hỏng giảm chấn dẫn tới thay đổi lực cản này, tức là giảm chấn mất khả năng dập tắt dao động của thân xe, đặc biệt gây nên giảm mạnh độ bám dính trên nền đường.
- Kẹt van giảm chấn có thể xảy ra ở hai trạng thái: luôn mở, luôn đóng. Nếu các van kẹt mở thì dẫn tới lực cản giảm chấn bị giảm nhỏ. Nếu các van giảm chấn kẹt đóng thì lực cản giảm chấn không được điều chỉnh, làm tăng lực cản giảm chấn.
- Thiếu dầu, hết dầu đều xuất phát từ các hư hỏng của phớt bao kín. Khi bị thiếu dầu hay hết dầu giảm chấn vẫn còn khả năng dịch chuyển thì nhiệt phát sinh trên vỏ lớn, tuy nhiên khi đó độ cứng giảm chấn thay đổi, làm xấu chức năng của nó. Có nhiều trường hợp khi hết dầu có thể gây kẹt giảm chấn, cổng trục.
b. Hư hỏng bộ phận đàn hồi:
Bộ phận đàn hồi quyết định tần số dao động riêng của ôtô, do vậy khi hư hỏng sẽ ảnh hưởng nhiều tới các chỉ tiêu chất lượng đã kể trên. Bộ phận đàn hồi là bộ phận dễ hư hỏng do điều kiện sử dụng như:
- Giảm độ cứng, hậu quả của nó là giảm chiều cao thân xe, tăng khả năng va đập cứng khi tăng tốc hay phanh, gây ồn, đồng thời dẫn tới tăng gia tốc dao động thân xe, làm xấu độ êm dịu khi xe đi trên nền đường xấu.
- Gãy bộ phận đàn hồi do quá tải khi làm việc, hay do mỏi của vật liệu. Khi gãy nhíp, thanh xoắn sẽ dẫn tới mất vai trò của bộ phận dẫn hướng và mất tác dụng của bộ phận đàn hồi.
e. Hư hỏng đối với thanh ổn định:
Hư hỏng của thanh ổn định chủ yếu là: nát các gối tựa cao su, giảm độ cứng, hư hỏng các đòn liên kết. Hậu quả của các hư hỏng này cũng tương tự như của bộ phận đàn hồi, nhưng xảy ra khi ôtô bị nghiêng hay xe chạy trên đường có dạng “sóng ghềnh”. Để khắc phục ta phải thay mới các chi tiết khi xảy ra hư hỏng.
4.4.3. Quy trình tháo hệ thống treo
- Tháo 2 bên bánh xe.
- Kích xe lên, đảm bảo chắc chắn.
- Tháo thanh giằng dọc, thanh ổn định khỏi thân xe và đòn ngang dưới.
- Cậy đều xung quanh phanh hãm và tháo lắp chắn bụi của khớp cầu.
KẾT LUẬN
Cùng với sự phát triển của công nghiệp chế tạo ô tô, hệ thống treo của ôtô ngày càng được hoàn thiện hơn trên cơ sở của các xe đã sản xuất từ trước, để thỏa mãn yêu cầu ngày càng cao trong quá trình sử dụng của xe về tốc độ, độ tin cậy, tính êm dịu…. Trên cơ sở đó việc nghiên cứu, khai thác những xe đã và đang sử dụng có ý nghĩa rất lớn trong việc nâng cao tính năng, hoạt động của xe, khai thác, bảo dưỡng xe được tốt, phục vụ ngày càng tốt hơn vào quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Với đề tài “Xây dựng và mô phỏng hệ thống treo trên xe ô tô du lịch”, em đã hoàn thành được các nội dung được giao:
- Nghiên cứu, tìm hiểu về hệ thống treo sử dụng trên ô tô du lịch
- Xây dựng được mô hình hệ thống treo
- Sử dụng phần mềm Matlab-Simulink mô phỏng dao động hệ thống treo
- Khai thác hệ thống treo trên ô tô du lịch
Qua quá trình làm đồ án tốt nghiệp do trình độ bản thân còn nhiều hạn chế, nên không tránh khỏi những sai sót, rất mong sự góp ý của các thầy để giúp em nâng cao trình độ chuyên môn của mình.
Cuối cùng em xin chân thành cảm ơn giáo viên hướng dẫn: Ths. ……….., và toàn thể các thầy giáo trong Bộ môn Ô tô cùng bạn bè đồng nghiệp đã giúp em hoàn thành đồ án tốt nghiệp này.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hà nội, ngày … tháng … năm 20…
Học viên thực hiện
………….
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyễn Hữu Cẩn, Thiết kết và tính toán ô tô máy kéo, Nhà xuất bản Đại học và THCN, Hà nội 1987.
2. Nguyễn Phúc Hiểu, Lý thuyết ôtô Quân sự (Giáo trình và Phụ lục giáo trình), Nhà xuất bản Quân đội Nhân dân, Hà Nội 2002.
3. Vũ Đức Lập & Phạm Đình Kiên, Cấu tạo ôtô Quân sự, Tập 1,2 (lý thuyết). HVKTQS – 1995.
4. Vũ Đức Lập, Nguyễn Sĩ Đỉnh, Cấu tạo ô tô (tập 2), Nhà xuất bản quân đội nhân dân – 2015.
5. GS.TS Vũ Đức Lập, Kết cấu và tính toán ô tô (tập 2), Nhà xuất bản quân đội nhân dân - 2015.
"TẢI VỀ ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ ĐỒ ÁN"