MỤC LỤC
MỤC LỤC.1
LỜI NÓI ĐẦU.. 6
Chương 1. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ XE KAMAZ 43118 VÀ TỔ HỢP VŨ KHÍ PHÒNG KHÔNG TẦM THẤP. 7
1.1. Giới thiệu chung về họ xe vận tải quân sự KAMAZ và xe KAMAZ 43118: 7
1.2. Các thông số chính và kích thước cơ bản của xe và tổ hợp pháo. 9
Chương 2. PHÂN TÍCH ĐẶC ĐIỂM KẾT CẤU HỆ THỐNG TREO XE KAMAZ 43118. 12
2.1. Công dụng của hệ thống treo. 12
2.2. Kết cấu hệ thống treo trên xe KAMAZ 43118. 12
2.3. Từng bộ phận cụ thể của hệ thống treo. 19
Chương 3. THIẾT LẬP MÔ HÌNH KHẢO SÁT DAO ĐỘNG ÔTÔ.. 25
3.1. Các chỉ tiêu đánh giá dao động ôtô. 25
3.1.1. Chỉ tiêu đánh giá độ êm dịu chuyển động. 25
3.1.2. Chỉ tiêu đánh giá an toàn chuyển động. 32
3.2. Nghiên cứu dao động ô tô. 36
3.2.1. Nghiên cứu cảm giác của con người và sự an toàn hàng hoá chuyên chở…36
3.2.2. Nghiên cứu về hệ treo và động lực học hệ dao động ô tô . 39
3.2.3. Nghiên cứu biên dạng mặt đường. 39
3.3. Các tham số trong mô hình dao động tương đương. 40
3.3.1. Các tham số khối lượng. 40
3.3.2. Các tham số kết cấu hệ thống treo. 42
3.3.3. Các tham số mô tả kích động mặt đường. 47
3.4. Dao động của tổ hợp khi hành tiến. 47
3.3.1. Giả thiết 47
3.3.2. Mô hình khảo sát 48
3.3.3. Hệ phương trình vi phân. 50
Chương 4. KHẢO SÁT DAO ĐỘNG Ô TÔ KAMAZ 43118 BẰNG MATLAB – SIMULINK.. 55
4.1. Các phương pháp giải phương trình vi phân mô tả dao động của hệ…55
4.2. Giới thiệu về phần mềm Matlab- Simulink và ứng dụng trong bài toán dao động ôtô. 57
4.2.1. Giới thiệu về MatLab. 57
4.2.2. Giới thiệu về Simulink. 58
4.2.3. Nội dung và trình tự thực hiện quá trình mô phỏng bằng Simulink…58
4.3. Thiết lập mô hình khảo sát dao động ôtô bằng MatLab- Simulink…60
4.3.1. Sơ đồ thuật toán mô phỏng dao động ô tô bằng Simulink. 60
4.3.2. Sơ đồ các khối chức năng: 61
4.3.3. Sơ đồ khối tổng thể mô phỏng dao động ô tô bằng MatLab- Simulink…65
4.4. Kết quả khảo sát dao động ôtô KAMAZ 43118 bằng phần mềm MatLab - Simulink 65
4.5. Kết quả khảo sát dao động của ô tô KAMAZ 43118 với các vận tốc khác nhau…68
KẾT LUẬN.. 73
TÀI LIỆU THAM KHẢO.. 75
LỜI NÓI ĐẦU
Ô tô là phương tiện vận tải có vai trò hết sức quan trọng trong nền kinh tế quốc dân, có tính cơ động cao, được ứng dụng rộng rãi trong tất cả các lĩnh vực dân sự cũng như quốc phòng. Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, nền công nghiệp ô tô trên thế giới phát triển ngày càng cao, cho ra đời nhiều loại xe hiện đại và tiện nghi. Việc thiết kế các hệ thống, cụm chi tiết trên ôtô, đánh giá chất lượng làm việc của chúng ngày càng được quan tâm nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng của ôtô.
Hệ thống treo trên ôtô rất đa dạng và có vai trò hết sức quan trọng, nó góp phần nâng cao độ êm dịu và an toàn chuyển động của ôtô. Bên cạnh quá trình thiết kế, để đánh giá hệ thống treo thì việc đánh giá chất lượng dao động của hệ thống treo cũng góp phần không nhỏ trong quá trình kiểm định thiết kế cũng như đánh giá sự phù hợp giữa thông số cơ bản, thông số kết cấu và điều kiện chuyển động thực tế của ôtô trên đường.
Xuất phát từ những yêu cầu trên, em đã lựa chọn đề tài: “Khảo sát dao động tổ hợp vũ khí phòng không tầm thấp trên cơ sở ô tô xát xi KAMAZ 43118 khi hành tiến”. Đề tài đã tập trung vào tìm hiểu hệ thống treo cho xe KAMAZ 43118 và sử dụng phần mềm Matlab-Simulink để nghiên cứu mô phỏng hệ dao động của xe.
Em xin chân thành cảm ơn thầy giáo PGS.TS………….. đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ cho em trong quá trình thực hiện và hoàn thành đồ án này.
Em xin trân trọng cảm ơn !
Hà nội, ngày ... tháng ... năm 20....
Học viên thực hiện
.......................
Chương 1
GIỚI THIỆU CHUNG VỀ XE KAMAZ 43118 VÀ TỔ HỢP VŨ KHÍ PHÒNG KHÔNG TẦM THẤP
1.1. Giới thiệu chung về họ xe vận tải quân sự KAMAZ và xe KAMAZ 43118:
Họ xe vận tải quân sự KamAZ nổi tiếng thế giới về độ bền, tính năng việt dã, độ tin cậy cao, đơn giản trong bảo dưỡng, cấp độ tiêu chuẩn hóa, lắp lẫn đối với nhiều mẫu xe KamAZ khác nhau.
Việc sản xuất hàng loạt xe vận tải quân sự KamAZ bắt đầu từ năm 1981. Xe vận tải quân sự đa nhiệm KamAZ lái tất cả các bánh xe, cấu hình 6x6 (3 cầu chủ động) là mẫu cơ sở đầu tiên. Năm 1989, mẫu cơ sở xe KamAZ – 4310 được sử dụng để phát triển thêm 2 phiên bản khác là KamAZ – 43101 và KamAZ – 43106,.
1.2. Các thông số chính và kích thước cơ bản của xe và tổ hợp pháo:
Các thông số chính và kích thước cơ bản của xe và tổ hợp pháo như bảng 1.1.
Khi lắp tổ hợp pháo 23mm thông số có thay đổi như bảng 1.2.
Chương 2
PHÂN TÍCH ĐẶC ĐIỂM KẾT CẤU HỆ THỐNG TREO XE KAMAZ 43118
2.1. Công dụng của hệ thống treo.
Hệ thống treo là một tổ hợp các cơ cấu thực hiện liên kết các bánh xe (cầu xe) với khung xe (vỏ xe) để đảm bảo độ êm dịu và an toàn chuyển động trên cơ sở tạo ra các dao động của thân xe và bánh xe theo ý muốn, giảm các tải trọng va đập cho xe khi chuyển động trên địa hình không bằng phẳng.
2.2. Kết cấu hệ thống treo trên xe KAMAZ 43118.
Hệ thống treo trên xe KAMAZ 43118 bao gồm:
- Hệ thống treo phụ thuộc ở cầu trước.
+ Phần tử đàn hồi là nhíp lá loại nhíp dọc nửa e líp.
+ Phần tử giảm chấn là giảm chấn ống tác động hai chiều không đối xứng có van giảm tải.
+ Phần tử hướng là thanh giằng.
- Hệ thống treo cân bằng ở cầu giữa và cầu sau.
+ Phần tử đàn hồi là nhíp lá loại nhíp dọc nửa e líp.
+ Phần tử giảm chấn là giảm chấn ống tác động hai chiều không đối xứng có van giảm tải.
- Hệ thống treo phụ thuộc: là hệ thống treo mà bánh xe bên trái và bên phải của một cầu được liên kết cứng với nhau bằng dầm cầu liền hoặc vỏ cầu cứng.
Ở hệ thống treo loại này, khối lượng không được treo phụ thuộc vào khối lượng các lá nhíp. Tuỳ theo cách bố trí các lá nhíp, mà ta có các kết cấu khác nhau.
Cấu tạo hệ thống treo trước trên xe KAMAZ 43118:
- Hệ thống treo cân bằng: Hai bánh xe cùng một phía của hai cầu xe liền nhau có chung phần tử đàn hồi được bố trí xung quanh trục cân bằng.
Hệ thống treo cân bằng thường gặp ở những xe nhiều cầu có tính năng thông qua cao. Những xe đó có ba hoặc bốn cầu trong đó bố trí hai cầu liền nhau.
2.3. Từng bộ phận cụ thể của hệ thống treo.
* Các yêu cầu chung của hệ thống treo:
+ Đảm bảo độ êm dịu cần thiết khi xe chuyển động.
Độ êm dịu chuyển động của ô tô quân sự được đánh giá qua giá trị cho phép của các thông số như tần số dao động riêng, biên độ dao động lớn nhất, gia tốc dao động lớn nhất…
+ Sự thay đổi quĩ đạo lăn của các bánh xe không đáng kể để đảm bảo độ êm dịu chuyển động thẳng và tính năng thông qua của ôtô.
a) Phần tử hướng.
- Phần tử hướng có nhiệm vụ truyền các lực dọc, lực ngang và mô men từ mặt đường lên khung xe. Động học của phần tử hướng xác định đặc tính dịch chuyển của bánh xe đối với khung xe và ảnh hưởng tới tính ổn định và tính quay vòng của ô tô.
+ Với các bánh xe dẫn hướng nên tránh sự thay đổi góc nghiêng vì khi thay đổi làm trụ đứng nghiêng về sau, nên độ ổn định của xe kém đi.
+ Giữ được đúng động học của dẫn động lái, nghĩa là sự dịch chuyển thẳng đứng và sự quay quanh trụ đứng của bánh xe không phụ thuộc vào nhau.
b) Phần tử đàn hồi.
- Phần tử đàn hồi dùng để nối đàn hồi giữa bánh xe và thân xe, làm giảm các va đập đột ngột từ đường lên, đảm bảo độ êm dịu khi ô tô chuyển động.
Để thực hiện các nhiệm vụ trên, phần tử đàn hồi phải có độ cứng phù hợp với tải trọng của xe, nhằm tạo ra dao động với tần số thấp của thân xe theo yêu cầu đề ra (do tải trọng của xe thực tế là luôn biến động, có lúc ô tô đủ tải, có lúc ô tô non tải, do vậy cần thiết phải có phần tử đàn hồi thay đổi độ cứng theo tải trọng).
Trên xe KAMAZ 43118là loại giảm chấn tác động hai chiều không đối xứng có van giảm tải và loại giảm chấn ống được dùng rộng rãi hơn. Vì giảm chấn ống thuỷ lực nhẹ hơn hai lần so với giảm chấn đòn, chế tạo đơn giản hơn và có độ bền cao hơn giảm chấn đòn.
Chương 3
THIẾT LẬP MÔ HÌNH KHẢO SÁT DAO ĐỘNG ÔTÔ
3.1. Các chỉ tiêu đánh giá dao động ôtô
Có nhiều chỉ tiêu khác nhau để đánh giá dao động ô tô. Nhìn chung, các chỉ tiêu đánh giá dao động ô tô bao gồm:
- Chỉ tiêu về độ êm dịu chuyển động;
- Chỉ tiêu về an toàn chuyển động;
- Chỉ tiêu về không gian làm việc của hệ thống treo.
3.1.1. Chỉ tiêu đánh giá độ êm dịu chuyển động.
Khi ôtô chuyển động trên đường không bằng phẳng thường phát sinh những dao động dưới tác động kích thích của độ mấp mô biên dạng đường. Dao động của ôtô ảnh hưởng tới con người, hàng hoá chuyên chở trên xe, độ bền và tuổi thọ của các kết cấu ôtô.
* Tần số dao động
Do nhu cầu sinh hoạt hàng ngày phải di chuyển từ chỗ này sang chỗ khác nên con người quen với nhịp điệu bước đi, trung bình một phút con người thực hiện được khoảng 60 90 bước đi. Khi quan niệm con người thực hiện bước đi là thực hiện dao động thì con người đã quen với tần số dao động 60 90 lần/phút.
* Gia tốc dao động
Gia tốc dao động có thể coi là thông số rất quan trọng để đánh giá độ êm dịu chuyển động. Cơ sở để xác định chỉ tiêu về gia tốc dao động chính là giá trị bình phương trung bình (root mean square - RMS) của gia tốc theo các phương dọc xe Ox, phương ngang xe Oy và phương thẳng đứng Oz.
Theo thực nghiệm, trị số cho phép của Nc như sau:
[Nc] = 0,2 0,3 [W] - tương ứng với cảm giác thoải mái;
[Nc] = 6 10 [W] - giới hạn cho phép với ôtô có tính cơ động cao.
* Chỉ tiêu đánh giá cảm giác theo gia tốc dao động và độ dài thời gian tác động
Theo ISO/DIS 2631cho phép đánh giá cảm giác theo cả gia tốc dao động với thời gian tác động lên con người khi đi trên xe. Cảm giác được đánh giá theo 3 mức: thoải mái, mệt mỏi (cho phép dao động mà vẫn giữ được mức độ cho phép của cường độ dao động) và mức giới hạn (giới hạn theo tác dụng của dao động lên sức khỏe của con người).
Nhận xét: Nhìn chung có nhiều chỉ tiêu để đánh giá độ êm dịu chuyển động. Trong đó gia tốc dao động kể đến đồng thời biên độ, tần số dao động và có ảnh hưởng trực tiếp đến lái xe, hành khách, hàng hóa. Vì vậy, gia tốc dao động là chỉ tiêu quan trọng có tính chất quyết định đến độ êm dịu chuyển động. Trong giới hạn cho phép, luận án tập trung nghiên cứu đánh giá độ êm dịu chuyển động theo chỉ tiêu gia tốc dao động.
3.1.2. Chỉ tiêu đánh giá an toàn chuyển động
Trong quá trình chuyển động, lực tương tác giữa bánh xe và mặt đường gồm các thành phần: lực theo phương thẳng đứng, gồm lực tĩnh do trọng lượng bản thân ô tô và lực động do ô tô dao động; lực dọc theo phương tiếp tuyến tại vết tiếp xúc, gồm lực kéo và lực phanh; lực ngang theo phương tiếp tuyến tại vết tiếp xúc xuất hiện khi xe quay vòng, chạy trên mặt đường nghiêng.
Nhận xét: Có nhiều chỉ tiêu để đánh giá an toàn chuyển động. Tuy nhiên, tải trọng động thẳng đứng tác dụng giữa bánh xe với mặt đường là nguyên nhân chính gây mất an toàn chuyển động (mất tính điều khiển).
3.2. Nghiên cứu dao động ô tô
- Nghiên cứu ảnh hưởng của dao động đến cảm giác của con người và sự an toàn hàng hoá chuyên chở;
- Nghiên cứu về hệ treo nói riêng và động lực học hệ dao động ô tô nói chung;
- Nghiên cứu về biên dạng mặt đường (nguồn gây ra dao động).
3.2.1. Nghiên cứu cảm giác của con người và sự an toàn hàng hoá chuyên chở.
Theo quan điểm độ êm dịu chuyển động thì dao động của ô tô được nghiên cứu thông qua ảnh hưởng của nó đến cơ thể con người và hàng hóa trên xe.
Khi nghiên cứu dao động theo quan điểm này người ta sử dụng mô hình người- xe - đường, sơ đồ nghiên cứu như hình 1.2.
3.2.3. Nghiên cứu biên dạng mặt đường.
Điều kiện đường trong thức tế sử dụng ô tô rất đa dạng. Tùy theo chiều dài của mấp mô hoặc chiều cao của nó mà có thể phân chia các nhóm đặc trưng khác nhau của biên dạng bề mặt đường.
Mô hình nghiên cứu hệ dao động ô tô có thể biểu thị bằng sơ đồ trên hình 3.4.
3.3. Các tham số trong mô hình dao động tương đương
3.3.1. Các tham số khối lượng.
Trong sơ đồ dao động, người ta chia khối lượng của ô tô làm làm hai thành phần khối lượng được treo và khối lượng không được treo.
3.3.2. Các tham số kết cấu hệ thống treo.
* Hệ số độ cứng của hệ thống treo.
Nhờ đường đặc tính đàn hồi của phần tử đàn hồi ta đánh giá được cơ cấu đàn hồi của hệ thống treo.
* Hệ số cản giảm chấn.
Giảm chấn là một phần tử rất quan trọng của hệ thống treo, nó quyết định mức độ dập tắt dao động. Trước đây do phương tiện mô phỏng chưa đủ mạnh nên trong khảo sát dao động người ta thường coi hệ số cản giảm chấm là hằng số để đơn giản hoá tham số kết cấu này.
Lực cản sinh ra trong quá trình nén nhẹ và trả nhẹ:
Pnn = Knn.vnnmin: Ptn = Ktn.vtnmax
Lực cản sinh ra trong quá trình nén mạnh và trả mạnh:
Pnm = Pnn + Knm.vnmmin:Ptrmax = Ptn + Ktrm.vtmmax
- Mô hình hệ treo.
Hệ treo được đặc trưng bởi độ cứng C và hệ số cản K, cản ma sát. Mô tả tổng quát hệ treo như hình 2.7.
- Mô hình bánh xe.
Tương tự như hệ thống treo, lốp cũng là phần tử đàn hồi, cũng có thể miêu tả như một hệ thống treo, hình 3.7.
3.3.3. Các tham số mô tả kích động mặt đường.
Kích động động học từ nhấp nhô mặt đường được mô tả bằng nhiều cách. Trong khuôn khổ đồ án này sử dụng các kích động có dạng hàm điều hoà. Các tham số trong mô tả này là biên độ kích động lớn nhất, chiều dài bước sóng mặt đường và vận tốc chuyển động của ôtô.
3.4. Dao động của tổ hợp khi hành tiến
3.4.1. Giả thiết
Dao động của một vật rắn trong không gian có 6 bậc tự do: 3 bậc tự do tịnh tiến theo các trục: X, Y, Z và 3 bậc tự do quay quanh các trục đó. Tuy nhiên trong thực tế khảo sát dao động của các phương tiện cơ động quân sự người ta thấy thường chỉ có ba dao động có tác động lớn nhất đến con người và hàng hoá và vũ khí trang bị trên xe, đó là dao động tịnh tiến theo trục thẳng đứng Z, dao động góc β quanh trục Y và dao động góc θ quanh trục X..
3.3.2. Mô hình khảo sát
Từ các giả thiết ở trên, ta có mô hình vật lý của cơ hệ được thể hiện ở hình 3.8.
θ - góc lắc dọc quanh trục cân bằng của cầu sau;
β - góc lắc dọc quanh trục Y của tổ hợp;
CLT, CLS - độ cứng của bánh trước và các bánh sau;
CT, CS - độ cứng của treo trước và treo sau;
KT, KS - hệ số cản giảm chấn treo trước và treo sau;
KL - hệ số cản giảm chấn lốp;
3.3.3. Hệ phương trình vi phân.
Để xác định các thông số dao động của hệ cơ học trên, chúng ta cần thiết lập ra hệ phương trình vi phân (mô hình toán) mô tả trạng thái của cơ hệ. Có thể thiết lập hệ phương trình bằng nhiều phương pháp khác nhau.
Chương 4
KHẢO SÁT DAO ĐỘNG Ô TÔ KAMAZ 43118 BẰNG MATLAB - SIMULINK
4.1. Các phương pháp giải phương trình vi phân mô tả dao động của hệ.
Để giải hệ phương trình vi phân thường mô tả dao động của cơ hệ có nhiều thuật toán và công cụ khác nhau, phổ biến hiện nay là các thuật toán tích phân số. Các thuật toán này có thể chia làm hai nhóm: Nhóm các thuật toán một bước và các thuật toán nhiều bước.
Công cụ nghiên cứu khảo sát hệ dao động ô tô có thể sử dụng các chương trình phần mềm có sẵn như MATLAB, các công cụ mô phỏng khác như ALASKA, SAP2000 hoặc các phần mềm tự xây dựng trên cơ sở các thuật toán đã có bằng các ngôn ngữ lập trình bậc cao.
Các khối cơ bản của mô hình SIMULINK gồm:
- Khối mô tả kích động mặt đường
- Khối mô tả lốp và hệ treo ôtô
- Khối mô tả các khối lượng không treo và được treo của xe
4.3. Thiết lập mô hình khảo sát dao động ôtô bằng MatLab- Simulink
4.3.1. Sơ đồ thuật toán mô phỏng dao động ô tô bằng Simulink
Nội dung khảo sát dao động không gian của ô tô hai cầu được lập trình bằng phần mềm MatLab – Simulink bởi các mô dun con của Simulink chạy trên máy tính và được thực hiện bởi sơ đồ thuật toán như hình 4.2.
4.3.2. Sơ đồ các khối chức năng:
Để xây dựng được sơ đồ khối tổng thể mô phỏng dao động ô tô trong không gian bằng Simulink ta phải tiến hành xây dựng sơ đồ các khối chức năng riêng bởi các khối có chức năng tương thích của Simulink để tạo thành các mô đun con, sau đó liên kết các mô đun con lại thành một khối tổng thể.
4.3.3. Sơ đồ khối tổng thể mô phỏng dao động ô tô bằng MatLab- Simulink.
Sau khi xây dựng xong sơ đồ các khối chức năng chúng ta liên kết các mô đun con này lại thành sơ đồ khối tổng thể mô phỏng dao động không gian của ô tô như hình dưới.
4.4. Kết quả khảo sát dao động ôtô KAMAZ 43118 bằng phần mềm MatLab - Simulink
Các thông số đầu vào trong bảng sau 4.2.
Nhận xét: Như vậy, với mỗi kích động từ mặt đường, vận tốc di chuyển khác nhau, khi khảo sát một xe cụ thể với các thông số khối lượng và độ cứng của hệ treo cũng như hệ số cản đã biết, sử dụng mô hình trên có thể xác định được các thông số dao động của các điểm đặc trưng của xe, từ đó xác định được một số thông số đánh giá độ êm dịu chuyển động của xe.
KẾT LUẬN
Sau gần ba tháng làm việc nghiêm túc với sự nỗ lực của bản thân cùng với sự hướng dẫn của thầy giáo PGS.TS............... tôi đã hoàn thành đuợc nhiệm vụ của của đồ án đặt ra.
Trong chương 1 đồ án đã giới thiệu chung về xe ô tô KAMAZ 43118, đối tượng nghiên cứu của đồ án. Trong đó nói rõ về các thông số cũng như tính năng kỹ thuật của xe.
Chương 2 tập trung vào phân tích kết cấu hệ thống treo của xe KAMAZ 43118, làm cơ sở để nghiên cứu khảo sát sự dao động của tổ hợp vũ khí phòng không tầm thấp được bố trí trên xe thiết kế.
Chương 3 và chương 4 là 2 chương trọng tâm của đồ án. Trong chương 3 đồ án đã:
- Nêu lên các chỉ tiêu đánh giá dao động, nghiên cứu dao động ô tô. Phân tích mô hình các thành phần cần thiết trong việc khảo sát. Xây dựng được mô hình toán dao động của ô tô trong mặt phẳng chịu kích động từ các mấp mô bề mặt đường của hai vệt bánh xe bên trái và bên phải như nhau bằng nguyên lý Đa lăm be .
Chương 4 là khảo sát dao động của tổ hợp bằng máy tính, cụ thể là chương trình Simulink. Mô hình này cho phép tính toán và xử lý số liệu, hiển thị kết quả dạng đồ thị trên máy vi tính, rút ngắn đáng kể thời gian nghiên cứu dao động ôtô.
Qua quá trình thực hiện đồ án tôi có thêm phương pháp nghiên cứu, tiếp cận, giải quyết các vấn đề khoa học kỹ thuật và tích luỹ được nhiều kiến thức cần thiết nhằm làm cơ sở cho công tác học tập và làm việc sau này.
Mặc dù đã rất cố gắng, nhưng do trình độ bản thân còn nhiều hạn chế nên đồ án không tránh khỏi những sai sót, tôi rất mong nhận được sự đóng góp hướng dẫn tiếp tục của các thầy và các bạn để đồ án của em được hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]. Nguyễn Phúc Hiểu. Lý thuyết ô tô quân sự. NXBQĐND 2002.
[2]. Vũ Đức Lập. Dao động ôtô. HVKTQS – 2011.
[3]. Vũ Đức Lập. Sổ tay tính năng tra cứu kỹ thuật ôtô. HVKTQS – 2003.
[4]. Vũ Đức Lập, Phạm Đình Vi. Cấu tạo ô tô quân sự. HVKTQS 1995.
[5]. Nguyễn Khắc Trai. Gầm xe tải. ĐHGTVT – 2001.
"TẢI VỀ ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ ĐỒ ÁN"