MỤC LỤC
MỤC LỤC.. 1
LỜI NÓI ĐẦU.. 3
CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ ÔTÔ KAMAZ - 5410. 5
1.1.Giới thiệu chung về ôtô. 5
1.2 Các thông số kỹ thuật cơ bản của ôtô KAMAZ – 5410. 8
CHƯƠNG 2. PHÂN TÍCH KẾT CẤU LY HỢP ÔTÔ KAMAZ – 5410. 10
2.1.Công dụng của ly hợp. 10
2.2.Yêu cầu của ly hợp. 10
2.3. Phân loại ly hợp. 11
2.3.1.Theo cách truyền mômen xoắn. 11
2.3.2.Theo phương pháp tạo lực ép. 11
2.3.3. Theo trạng thái làm việc. 11
2.3.4. Phân loại theo phương pháp dẫn động điều khiển. 12
2.4. Đặc điểm kết cấu ly hợp ôtô KAMAZ – 5410. 12
2.4.1. Kết cấu ly hợp ôtô KAMAZ – 5410. 12
2.4.2.Nguyên lý làm việc của ly hợp ôtô KAMAZ -5410. 14
2.4.3. Đặc điểm kết cấu của ly hợp ôtô KAMAZ-5410. 15
2.4.4.Đặc điểm kết cấu của một số chi tiết điển hình của ly hợp. 17
CHƯƠNG 3. TÍNH TOÁN KIỂM NGHIỆM LY HỢP ÔTÔ KAMAZ-5410. 27
3.1 Đặt vấn đề. 27
3.2. Nội dung tính toán : 29
3.2.1. Xác định hệ số dự trữ momen của ly hợp. 29
3.2.2. Kiểm nghiệm ly hợp theo công trượt riêng và nhiệt độ đốt nóng các chi tiết của ly hợp. 31
3.3.Tính toán kiểm tra bền các chi tiết 35
3.4 Tính toán kiểm nghiệm dẫn động ly hợp. 39
CHƯƠNG 4. HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG LY HỢP. 43
4.1 Yêu cầu chung. 43
4.2. Bảo dưỡng kỹ thuật ly hợp. 44
4.2.1. Những công việc chính trong bảo dưỡng ly hợp. 44
4.2.2. Kỹ thuật bảo dưỡng bộ ly hợp. 45
4.2.3. Yêu cầu kỹ thuật sau khi bảo dưỡng bộ ly hợp. 45
4.3. Những hư hỏng chủ yếu của ly hợp và cách khắc phục 46
4.4. Một số chú ý trong khai thác sử dụng ly hợp. 59
4.4.1. Một số chú ý. 59
4.4.2 Quy trình kiểm tra, điều chỉnh hành trình tự do của bàn đạp ly hợp. 61
KẾT LUẬN.. 63
TÀI LIỆU THAM KHẢO.. 65
LỜI NÓI ĐẦU
Trong giai đoạn hiện nay,cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật đang phát triển như vũ bão và thu được rất nhiêu thành tựu tác dụng to lớn đến nền kinh tế và quốc phòng. Đất nước ta đang trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, xây dựng nền kinh tế phát triển nền quốc phòng vững mạnh điều này đòi hỏi cần có một nền khoa học kỹ thuật phát triển. Tuy nhiên, trong điều kiện kinh tế hết sức khó khăn của đất nước Việt Nam ta hiện nay, việc khai thác, sử dụng các trang thiết bị hiện có trong quân đội là một yêu cầu rất cấp bách, thiết yếu nhất là các phương tiện xe máy, các trang thiết bị trong quân đội đều là các trang thiết bị chuyên dụng rất đắt tiền ít có khả năng mua mới. Mặt khác xe máy trong quân đội ta đều sản xuất tại Liên Xô cũ.Do đó để khai thác và sử dụng tốt ly hợp ôtô KAMAZ-5410, trong quân đội ở điều kiện địa hình Việt Nam đòi hỏi mỗi cán bộ kỹ thuật ngành xe phải nắm chắc đặc tính kết cấu ôtô KAMAZ-5410 để biết cách khai thác, bảo dưỡng, sửa chữa, phục hồi các chi tiết có trong ly hợp tốt.Theo sự phân công khoa oto. Đồ án tốt nghiệp của tôi được đã được giao với nhiệm vụ:
“Khai thác ly hợp ôtô KAMAZ-5410”
Với tên đề tài như trên, nội dung đồ án được thể hiện qua các phần sau:
- Phần thuyết minh:
Chương 1: Giới thiệu chung về ôtô KAMAZ-5410.
Chương 2: Phân tích đặc điểm kết cấu của ly hợp ôtô KAMAZ-5410.
Chương 3: Tính toán kiểm nghiệm ly hợp ôtô KAMAZ-5410.
Chương 4: Hướng dẫn sử dụng ly hợp ôtô KAMAZ-5410.
- Phần bản vẽ:
+ Hình dáng ô tô KAMAZ-5410 (A0).
+ Kết cấu ly hợp ô tô KAMAZ-5410 (A0).
+ Kết cấu dẫn động điều khiển ly hợp (A0)
+ Kết cấu đĩa ma sát (A0).
Trong quá trình làm đồ án em nhận được sự hướng dẫn tận tình của thầy giáo: GS, TS …………. cùng các thầy giáo trong bộ môn. Nhưng do trình độ bản thân còn hạn chế, kinh nghiệm thực tế còn hạn chế nên không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được sự góp ý của các thầy để đồ án được hoàn thiện hơn!
CHƯƠNG 1
GIỚI THIỆU CHUNG VỀ ÔTÔ KAMAZ - 5410
1.1.Giới thiệu chung về ôtô
KAMAZ - 5410 là ôtô vận tải tự đổ có trọng tải 13 tấn, công thức bánh xe 6x4 do nhà máy ôtô Kamaxki (thuộc Liên Xô cũ) chế tạo dùng để kéo bán moóc.
Động cơ : Ôtô Kamaz- 5410 sử dụng động cơ Diesel kiểu Kamaz – 740 bốn kỳ , 8 xi lanh, bố trí hình chữ V, công suất lớn nhất 210 mã lực ở số vòng quay trục khuỷu 2600 vg/ph. Mô men xoắn lớn nhất 65 kg.m ở số vòng quay trục khuỷu 1600 - 1800 vg/ph.
Hệ thống truyền lực : Kiểu cơ khí, có cấp, bố trí theo sơ đồ thông qua (hình 2.1) gồm ly hợp, bộ chia (hộp số phụ đặt trước hộp số chính), hộp số chính, truyền động các đăng và cầu chủ động.
Hệ thống treo : Treo trước kiểu nhíp và có giảm chấn ống. Treo sau là treo cân bằng có phần tử đàn hồi nhíp và 6 thanh giằng.
Hệ thống chuyển động : gồm bánh xe và lốp. Lốp loại radial (hướng kính) ký hiệu lốp là 260 – 508P, áp suất trong lốp là 4,3 KG/cm2.
Các hệ thống điều khiển : Hệ thống lái kiểu cơ khí có trợ lực thuỷ lực gồm cơ cấu lái, dẫn động lái, trợ lực lái .
1.2 Các thông số kỹ thuật cơ bản của ôtô Kamaz – 5410
Các thông số kỹ thuật cơ bản của ôtô Kamaz - 5410 đựơc chỉ ra trên bảng 1.1
CHƯƠNG 2
PHÂN TÍCH KẾT CẤU LY HỢP ÔTÔ KAMAZ - 5410
2.1.Công dụng của ly hợp
- Ly hợp là một khớp nối để truyền mômen xoắn từ trục khuỷu động cơ đến các cụm tiếp theo của hệ thông truyền lực.
- Dùng để tách, nối giữa động cơ và hệ thống truyền lực khi khởi hành, khi dừng xe, khi sang số hoặc khi phanh. Hệ thống truyền lực cơ khí với hộp số có cấp thì việc dùng ly hợp để tách tức thời động cơ và hệ thống truyền lực sẽ làm giảm va đập đầu răng của các bánh răng hoặc của khớp gài và làm cho quá trình đổi số được dễ dàng.
2.2.Yêu cầu của ly hợp
- Truyền mômen xoắn lớn nhất của động cơ mà không bị trượt ở bất kỳ điều kiện sử dụng nào. Muốn vậy thì mômen ma sát của ly hợp phải lớn hơn mômen cực đại của động cơ một ít, nghĩa là hệ số dự trữ mômen β>1.
- Đóng êm dịu để tăng từ từ mômen quay lên trục của hệ thống truyền lực không gây va đập các bánh răng. Ngoài ra khi đóng êm dịu thì xe khởi hành từ từ không giật, làm cho người lái đỡ mệt, an toàn cho hàng hóa.
2.3. Phân loại ly hợp
2.3.1.Theo cách truyền mômen xoắn.
- Ly hợp ma sát: Là ly hợp truyền mômen xoắn bằng các bề mặt ma sát
+ Theo hình dạng bề mặt ma sát gồm có: Ly hợp ma sát đĩa, ly hợp ma sát côn, ly hợp ma sát loại trống.
+ Theo số lượng đĩa ma sát: 1 đĩa , 2 đĩa , nhiều đĩa.
+ Theo vật liệu làm bề mặt ma sát: Át bét đồng với gang, ferado đồng với gang, hợp kim gốm với gang, thép với gang, thép với thép.
2.3.3. Theo trạng thái làm việc
- Ly hợp thường đóng
- Ly hợp thường mở
2.3.4. Phân loại theo phương pháp dẫn động điều khiển
- Dẫn động kiểu tự động
- Dẫn động kiểu cưỡng bức
2.4. Đặc điểm kết cấu ly hợp ôtô KAMAZ – 5410
2.4.1. Kết cấu ly hợp ôtô KAMAZ – 5410
Trên hình 2.1 đưa ra kết cấu ly hợp ôtô KAMAZ – 5410.
Ly hợp ôtô KAMAZ – 5410 là ly hợp ma sát khô 2 đĩa , lò xo ép bố trí xung quanh. Dẫn động điều khiển là loại thủy lực có trợ lực khí nén.
Ly hợp xe này là loại có lò xo ép bố trí chung quanh ,có một bề mặt tựa là bánh đà ,trục bị động của ly hợp đồng thời là trục sơ cấp hộp số .Bố trí như vậy bảo đảm kết cấu gọn ,đơn giản và có độ cứng vững cao.
Đĩa chủ động trung gian 2 có 4 tai nằm trong phần lõm của bánh đà , nhờ đó mà mômen xoắn được truyền từ bánh đà đến đĩa chủ động trung gian ,và đồng thời đảm bảo khả năng dịch chuyển dọc trục của đĩa .Vỏ ly hợp được gắn chặt với bánh đà bằng các bu lông. Bốn đòn mở 6 liên kết với các thanh nối với vỏ và đĩa ép ngoài 4.
2.4.2. Nguyên lý làm việc của ly hợp ôtô KAMAZ - 5410
Nguyên lý làm việc của ly hợp ôtô Kamaz - 5410 như sau:
Nguyên lý làm việc của ly hợp hai đĩa cũng tương tự như ly hợp một đĩa.
* Trạng thái đóng: ở trạng thái đóng các lò xo ép 7 một đầu tựa vỏ ly hợp 8 đầu kia tì vào đĩa ép 5 ép chặt toàn bộ đĩa ma sát 4 và đĩa trung gian 3 với bánh đà tạo thành một khối cứng giữa các chi tiết chủ động và bị động của ly hợp,
mômen được truyền từ động cơ tới bộ phận chủ động, bị động và tới trục ly hợp
* Trạng thái mở: khi cần mở ly hợp người lái tác dụng một lực vào bàn đạp11, thông qua thanh kéo 13 kéo nạng mở 14 đẩy bạc mở 9 dịch chuyển sang trái. Khi khe hở ∆ giữa ổ bi “T” 15 và đầu đòn mở 16 được khắc phục thì ổ bi “T” 15 sẽ ép lên đầu đòn mở để kéo đĩa ép 5 nén các lò xo 7 làm đĩa ép dịch chuyển sang phải để giải phóng các đĩa bị động với các đĩa ép, đĩa trung gian và bánh đà.
2.4.3. Đặc điểm kết cấu của ly hợp ôtô KAMAZ-5410
So với ly hợp một đĩa ma sát khô thì loại ly hợp hai đĩa ma sát khô có những đặc điểm giống nhau và khác nhau cơ bản sau đây:
- Phần chủ động của ly hợp có thêm đĩa ép trung gian được đặt giữa các đĩa ma sát. Đĩa ép trung gian này có mối liên kết với bánh đà động cơ đảm bảo cho nó không xoay tương đối được so với bánh đà nhưng phải di chuyển được dọc trục khi đóng mở ly hợp.
- Phần bị động có hai đĩa bị động đặt ở hai bên của đĩa ép trung gian. Như vậy số lượng bề mặt ma sát tăng lên gấp đôi so với loại một đĩa.
2.4.4. Đặc điểm kết cấu của một số chi tiết điển hình của ly hợp
a. Bánh đà:
Bánh đà được chế tạo từ vật liệu là gang xám ,có độ bền cơ học cao .Mặt ngoài bánh đà được ép một vành răng khỏi động ,vật liệu chế tạo là thép hợp kim ,kết cấu này làm cho khối lượng bánh đà tập trung ở vành ngoài lớn ,có tác dụng dự trữ năng lượng và làm tăng khả năng cân bằng cho trục khuỷu động cơ.
c. Đĩa bị động
Đĩa bị động ly hợp được lắp ghép then hoa với trục bị động của ly hợp cũng chính là trục sơ cấp của hộp số. Mối ghép then hoa này bảo đảm truyền mô men xoắn tới trục bị động củ ly hợp, đồng thời đĩa bị động 1 có thể dịch chuyển dọc trục khi mở và đóng ly hợp.
d. Lò xo ép
Lò xo ép đặt giữa đĩa ép và vỏ ly hợp .Các lò xo ép này được dẫn hướng nhờ các gờ của đĩa ép ,lò xo ép được thiết kế và chế tạo từ thép lò xo (thép hợp kim) Số lượng lò xo ép là 12 cái bố trí xung quanh .Lắp đặt lò xo xung quanh tạo ra ly hợp có kết cấu gọn ,tạo được lực ép lớn ,tạo được khoảng trống để bố trí đòn mở.
e. Đòn mở ly hợp
Công dụng của đòn mở ly hợp là dùng tách cưỡng bức đĩa ép ,tách đĩa bị động ra khỏi đĩa ép và bánh đà.Vật liệu chế tạo đòn mở là thép các bon trung bình và gia công bằng phương pháp dập .Ly hợp ôtô KAMAZ - 5410 bố trí bốn đòn mở xung quanh tâm và cách đều nhau 900 đòn mở liên kết với vấu của đĩa ép nhờ các khớp bản lề và ổ bi kim .
g. Dẫn động điều khiển ly hợp
Dẫn động điều khiển ly hợp là cơ cấu truyền tác động của người lái điều khiển quá trình làm việc của ly hợp.
Ly hợp có 2 trạng thái làm việc :
Trạng thái thứ nhất là đóng khi chưa có lực tác dụng của người lái điều khiển.
Trạng thái thứ hai là trạng thái mở khi người lái tác dụng một lực vào bàn đạp ly hợp
CHƯƠNG 3
TÍNH TOÁN KIỂM NGHIỆM LY HỢP ÔTÔ KAMAZ-5410
3.1 Đặt vấn đề
Khi thiết kế chế tạo người ta đã có giải pháp về kết cấu và công nghệ để đảm bảo được các yêu cầu làm việc của ly hợp. Các yều cầu đó là:
- Phải truyền được mô men lớn nhất của động cơ ( Me max ) trong mọi điều kiện.
- Đóng êm dịu để tăng từ mô men quay khi khởi hành xe không gây giật, không gây va đập đầu răng khi đổi số.
- Mở nhanh chóng và dứt khoát, đảm bảo việc đổi số dễ dàng.
- Mômen quán tính của các chi tiết phần bị động nhỏ, là cơ cấu an toàn tránh cho hệ thống truyền động, động cơ khi quá tải.
1. Mục đích tính toán kiểm nghiệm ly hợp : Xác định các thông số đặc trưng cho khả năng làm việc và độ tin cậy làm việc của ly hợp, so sánh với với các giá trị cho phép được quy định bởi nhà sản xuất. Qua đó khẳng định chất lượng và khả năng làm việc của ly hợp trong điều kiện thực tế của Việt Nam.
2. Các thông số đầu vào: Các thông số đầu vào để tính toán kiểm nghiệm ly hợp được chỉ ra ở bảng 3.1
3.2. Nội dung tính toán :
3.2.1. Xác định hệ số dự trữ momen của ly hợp
+ Xác định lực ép toàn bộ các lò xo: Thay số vào công thức (3.3) ta có: Pz = 960.12 = 11520 [ N ]
+ Xác định bán kính trung bình tấm ma sát: Thay số vào công thức (3.4)
ta có: Rtb = 0,141 [ m ]
+ Xác định mômen ma sát của ly hợp có thể truyền được :
Thay số vào công thức ( 3.2 ) ta có : Mf = 11520 . 0,22 . 4 . 0,141 = 1429,4 [ N.m ]
Kết luận : So sánh với hệ số B cho phép (B = 2,0 - 3,0) thì ly hợp trên xe KAMAZ - 5410 có hệ số dự trữ mômen thoả mãn yêu cầu đảm bảo truyền hết mômen xoắn và an toàn cho động cơ và hệ thống truyền lực.
3.2.2. Kiểm nghiệm ly hợp theo công trượt riêng và nhiệt độ đốt nóng các chi tiết của ly hợp.
a. Công trượt của ly hợp.
Mục đích: Kiểm tra khả năng làm việc của ly hợp trong điều kiện nặng nhọc, tính công trượt riêng trên một đơn vị diện tích bề mặt làm việc của tấm ma sát so với giá trị cho phép.
Thay số vào công thức (3.8 ) ta có :
=> Je = 1,3 . 0,595 = 0,7735 [ N.m. s2]
Thay các giá trị vào biểu thức ( 3.5 ) ta được : L = 6687,7088 [ J ]
Nhận xét : Công trượt chưa phản ánh điều kiện làm việc của ly hợp, để xác định được điều kiện làm việc của ly hợp phải tính đến công trượt riêng. Công trựơt riêng trên một đơn vị diện tích bề mặt làm việc của tấm ma sát, đặc trưng cho sự hao mòn của tấm ma sát.
b. Xác định công trượt riêng
Thay các giá trị vào biểu thức ( 3. 9 ) ta tính được công trựơt riêng : l = 25721,9569 [ j ]
Nhận xét : Ta có công trượt riêng cho phép của ly hợp là:
[ l ] = (40000 - 60000) J.m2. Theo kết quả tính được ở trên ta có
l = 25721,9569 [ J.m 2] < [ l ]. Như vậy ly hợp đảm bảo điều làm việc ở mọi chế độ, thời gian làm việc kéo dài.
c. Tính nhiệt độ cho các chi tiết bị nung nóng
Quá trình trượt ly hợp sẽ sinh ra nhiệt độ và nhiệt độ này sẽ tăng lên tỷ lệ thuận với thời gian trượt của ly hợp, làm giảm khả năng truyền mômen của ly hợp do đó làm giảm cơ tính của lò xo, giảm hệ số ma sát [ u ] đồng thời gây ra ứng xuất nhiệt. Nói tóm lại là làm giảm khả năng làm việc của các chi tiết.
Đối với bánh đà : At = 1,0320 C
Đối với đĩa ép ngoài : At = 2,0030C
Đối với đĩa ép trung gian : At = 4,8640C
Ta có [ At ] = 100 - 15 0 C.
Nhận xét: At < [ At ]. Vậy sau mỗi lần đóng mở ly hợp nhiệt độ của các chi tiết tăng lên dưới giá trị cho phép.
3.3.Tính toán kiểm tra bền các chi tiết
Việc tính toán bền đĩa ma sát bị động được quy về 2 nội dung :
- Xác định và kiểm tra ứng suất cắt và ứng suất dập của đinh tán tại vị trí đinh tán giữa tấm vỏ của bộ giảm chấn và xương đĩa tiếp xúc với moay ơ khi ly hợp làm việc.
- Xác định và kiểm tra ứng suất cắt và dập của then hoa tại vị trí lắp ráp giữa moay ơ với trục sơ cấp của hộp số.
a. Xác định và kiểm tra ứng suất cắt và ứng suất dập của đinh tán
Đinh tán của đĩa bị động tại vị trí xương đĩa và tấm vở của bộ dập tắt dao động xoắn được chế tạo bằng thép có đường kính là 10mm, số lượng đinh tán là 3. Đối với ly hợp xe KAMAZ - 5410 bố trí 2 đĩa ma sát bị động nên số lượng đinh tán sẽ là 6 chiếc (n=6).
* Xác định ứng suất cắt (tc):
Thay các giá trị vào ta được : tc= 29180876,01 (N/m2)=29,18 (MN/m2)
* Xác định ứng suất chèn dập (sd)
Thay số vào ta được: sd = (N/m2)=26,47 (MN/m2)
Mặt khác theo tài liệu thì với những đinh tán được chế tạo bằng thép có đường kính từ 6 đến 10 mm.Thì ứng suất cắt cho phép [tc] và ứng suất dập cho phép [sd] có giá trị:
[tc] =30 (MN/m2)
[sd]=80 (MN/m2)
Như vậy so sánh ta thấy:
tc < [tc]
sd < [sd]
Vậy qua tính toán kiểm nghiệm ta thấy đinh tán đảm bảo bền.
b. Xác định và kiểm tra ứng suất cắt và ứng suất dập của then hoa moay ơ đĩa bị động
Then hoa của moay ơ đĩa bị động tính theo ứng suất dập và ứng suất cắt. Với ly hợp xe KAMAZ – 5410 có 2 đĩa bị động và mỗi đĩa đều co moay ơ riêng biệt khi tính toán coi như mô men truyền đến mỗi đĩa đều bằng nhau.
- Xác định ứng suất cắt then
Thay số vào ta được : tc = 6632642,8(N/m2)=6,6 (MN/m2)
Xác định ứng suất dập then sd
sd =9285700(N/m2) =9,3 (MN/m2)
Theo tài liệu thì ta có :
[tc] đến 10 (MN/m2)
[sd] đến 20 (MN/m2)
Như vậy ta thấy tc < [tc] ; sd < [sd]
Vậy then hoa moay ơ đĩa bị động đảm bảo bền.
c. Kiểm tra lò xo ép .
Lò xo ép của ly hợp ôtô Kamaz – 5410 là lò xo hình trụ chịu nén bố trí xung quanh theo chu vi của đĩa ép.
t = 79448275,86 [ N/ m2 ]
=> t = 79,45 [ MN/ m2 ]
Ta có ứng xuất cho phép [t] = 500 - 700 [MN/ m2 ]
Nhận xét : t < [ t ]. Như vậy so với kết quả kiểm tra được ta thấy lò xo ép của ly hợp ôtô Kamaz - 5410 nằm trong khoảng cho phép của giới hạn bền.
3.4 Tính toán kiểm nghiệm dẫn động ly hợp
Tổng lực ép của tất cả các lò xo ép tác dụng lên đĩa ép khi ly hợp làm việc:
=> P'å = 1,2 På = 1,2 . 1169,5 = 1403,4 [ kg ]= 14034 [ N ]
Vậy lực của người lái tác dụng lên bàn đạp khi chưa có trợ lực : Qbđ = 51 [ kg ]= 510 [ N ]
* Xác định lực của người lái tác dụng lên bàn đạp khi có trợ lực:
Với đường kính xi lanh trong trợ lực d=66mm=6,6cm
=> PXL=152,8.6.84= 1045,1 [ kg ] = 10451 [ N ]
Lực người lái tác dụng vào bàn đạp khi có trợ lực: Q’bđ = [ kg ]= 130 [ N ]
Như vậy, với lực của bộ phận cường hóa sinh ra là PXL= 1528 N thì bộ phận cường hóa phải đảm nhận một lực P = 510 - 130 = 380 N giúp cho người lái. Vậy khi xe có bộ phận trợ lực giúp cho cường đồ làm việc của người lái
được giảm nhẹ rất nhiều. Đảm bảo sự điều khiển bộ ly hợp của người lái dễ dàng,nhẹ nhàng và thuận tiện hơn rất nhiều.
Kết luận : Thông qua quá trình tính toán, xác định các thông số của ly hợp ôtô KAMAZ -5410 và quá trình tính toán kiểm nghiệm các chi tiết đều đảm bảo nằm trong giới hạn cho phép, độ tin cậy cao, ta nhận thấy ly hợp trên ôtô Kamaz – 5410 hoàn toàn có khả năng làm việc tốt trong mọi điều kiện.
CHƯƠNG 4
HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG LY HỢP
4.1 Yêu cầu chung
Trên cơ sở nắm vững đặc điểm cấu tạo nguyên lý làm việc của bộ ly hợp
trên từng xe trong quá trình khai thác sử dụng, khi bảo quản, bảo dưỡng, sửa chữa cần tuân thủ một số yêu cầu sau đây:
Trong quá trình sử dụng phải thường xuyên kiểm tra bình nén và đường dẫn khí nén trong trợ lực, thông rửa các phần tử dẫn chứa và điều khiển, thường
Trong quá trình sử dụng phải thường xuyên kiểm tra bình nén và đường dẫn khí nén trong trợ lực, thông rửa các phần tử dẫn chứa và điều khiển, thường xuyên kiểm tra độ kín khít của các mối ghép và đường ống trong trợ lực.
4.2. Bảo dưỡng kỹ thuật ly hợp
4.2.1. Những công việc chính trong bảo dưỡng ly hợp
Bảo dưỡng bộ ly hợp thường được thực hiện trong bảo dưỡng định kỳ ôtô nói chung ,nhưng cũng có thể bảo dưỡng riêng bộ ly hợp trong một trường hợp nào đó (gọi là bảo dưỡng phân đoạn) .Trong bảo dưỡng bộ ly hợp cần làm đầy đủ các công việc sau :
- Kiểm tra và làm sạch bên ngoài bộ ly hợp .Kiểm tra sự hoạt động bình thường của bộ ly hợp bằng cách cho ôtô chuyển bánh, kết hợp đạp bàn đạp ly hợp với thay đổi số.
- Kiểm tra hành trình tự do và hành trình toàn bộ của bàn đạp ly hợp .Điều chỉnh HTTD bàn đạp ly hợp đúng tiêu chuẩn quy định.
4.2.2. Kỹ thuật bảo dưỡng bộ ly hợp
* Kiểm tra và điều chỉnh hành trình tự do của bàn đạp ly hợp
Ảnh hưởng của hành trình tự do bàn đạp ly hợp tới tình trạng làm việc của ly hợp :
HTTD bàn đạp ly hợp là khoảng cách dịch chuyển của bàn đạp ( khi chịu lực tác dụng) mà chưa có tác dụng mở ly hợp.
Kiểm tra và điều chỉnh :
HTTD bàn đạp ly hơp của xe ôtô KAMAZ - 5410 là: 30-40( mm)
Kiểm tra :khi kiểm tra phải có thước chuyên dùng .Tiến hành đo 3 lần ,trị số trung bình của 3 lần đo là hành trình tự do của bàn đạp ly hợp đó ,so sánh vơi tiêu chuẩn của nó nếu không đúng thì phải kiểm tra lại.
4.2.3. Yêu cầu kỹ thuật sau khi bảo dưỡng bộ ly hợp
Sau khi bảo dưỡng ,kết hợp với việc thử xe ta tiến hành kiểm tra tình trạng kỹ thuật của bộ ly hợp .
4.3. Những hư hỏng chủ yếu của ly hợp và cách khắc phục
a. Ly hợp bị trượt
Hiện tượng khi khởi động động cơ và kéo phanh tay, ấn bàn đạp ly hợp rồi gài số 4 rồi buông từ từ bàn đạp ly hợp. Đồng thời tăng nhẹ ga, nếu như bộ ly hợp tốt sẽ hãm động cơ tắt máy khi buông bàn đạp ly hợp. Nếu động cơ vẫn làm việc bình thường thì bộ ly hợp đã bị trượt.
c. Ly hợp ngắt không hoàn toàn
Hiện tượng khi xe chạy ta đạp hết bàn đạp ly hợp nhưng váo số vẫn khó khăn và kèm theo tiếng va đạp mạnh của các bánh răng trong hộp số, qua đó chứng tỏ ly hợp không cắt hoàn toàn. Đĩa ma sát bị động của ly hợp vẫn tiếp tục quay theo bánh đà.
e. Ly hợp bị kêu
Hiện tượng tiếng kêu của ly hợp rất dễ nhận biết khi động cơ đang nổ nhỏ. Nhưng cần phải phân biệt được tiếng kêu phất ra khi cắt hay nối động lực. Tiếng kêu phất ra khi nối động lực học do rãnh then hoa của moay ơ và rãnh then hoa trên trục bị động của ly hợp mòn làm mối lắp ghép lỏng thì phải thay thế cả hai chi tiết.
k. Bàn đạp ly hợp nặng
Khi đạp bàn đạp ly hợp phải đạp thật mạnh mới đạp được bàn đạp ly hợp xuống. Hiện tượng này do những nguyên nhân sau:
- Bàn đạp bị cong do cọ sát vào thùng xe.
- Các cần đẩy bị cong.
4.4. Một số chú ý trong khai thác sử dụng ly hợp
4.4.1. Một số chú ý.
Độ bền, độ tin cậy và hiệu suất làm việc của ly hợp phụ thuộc phần lớn vào cách sử dụng ly hợp của người lái xe. Trên cơ sở cấu tạo va nguyên lý làm việc của ly hợp, việc sử dụng đúng ly hợp cần phải tuân theo các nguyên tắc sau đây:
+ Mở ly hợp phải dứt khoát và hoàn toàn cho nên phải đạp ly hợp dứt khoát, nhanh và đạp hết cỡ. Làm như vậy là để ngắt hoàn toàn động cơ đang làm việc ra khỏi hệ thống truyền lực giúp cho việc chuyển số được dễ dàng, nhẹ nhàng, tránh được sự va đập giữa các chi tiết củaệc hộp số (gàI số không sảy ra tiếng kêu trong hộp số).
+ Khi đóng ly hợp phải êm (thả bàn đạp ly hợp phảI từ từ) để nối êm động cơ đang làm viêc với hệ thống truyền lực, giúp cho việc khởi hành xe được êm dịu (xe không bị chồm) tránh được tảI trọng động lớn tác dụng lên các chi tiết và các cụm trên xe.
4.4.2 Quy trình kiểm tra, điều chỉnh hành trình tự do của bàn đạp ly hợp
Trong quá trình làm việc ly hợp thường có hiện tượng đóng mở không hoàn toàn. Hư hỏng này có thể do nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân hành trình tự do của bàn đạp ly hợp không đúng.
KẾT LUẬN
Sau một thời gian nghiên cứu tham khảo tài liệu, với sự giúp đỡ tận tình của thầy giáo: GS.TS………………. cùng các thầy trong Bộ môn Ôtô và các bạn cùng lớp em đã hoàn thành đồ án tốt nghiệp với các nội dung chính sau:
1. Giới thiệu chung về ôtô KAMAZ - 5410.
2. Phân tích đặc điểm kết cấu ly hợp ly hợp ôtô KAMAZ - 5410.
3. Tính toán kiểm nghiệm ly hợp ôtô KAMAZ - 5410.
4. Hướng dẫn sử dụng ly hợp ôtô KAMAZ - 5410.
Qua việc phân tích đặc điểm kết cấu, tính toán kiệm nghiệm ly hợp của ôtô KAMAZ - 5410 và tính bền cho một số chi tiết cơ bản em thấy:
Ôtô KAMAZ - 5410 là một chủng loại xe được sử dụng rất phổ biến ở Việt Nam trong lĩnh vực nền kinh tế quốc dân và đặc biệt là trong quốc phòng và trong quân đội ta.
Ly hợp trên ôtô KAMAZ - 5410 là ly hợp ma sát khô 2 đĩa dẫn động thủy lực có trợ lực khí nén, ly hợp ma sát khô 2 đĩa có hệ số dữ trữ mô men cao.Ôtô KAMAZ - 5410. sử dụng ly hợp đơn giản được sử dụng trên nhiều loại xe. Tuy nhiên trong kết cấu có nhiều đặc điểm đặc biệt đòi hỏi người sử dụng phải nắm chắc trong quá trình khai thác sử dụng xe. Nhờ sự bố trí phần trợ lực khí nén cho ly hợp, đã giảm đi cường độ lao động của người lái và đảm bảo an toàn cho xe khi hoạt động trên đường …
Trong đồ án này em đã tiến hành kiểm nghiệm đánh giá hiệu quả làm việc của ly hợp, đưa ra trình tự tính toán một số chi tiết trong ly hợp.
Ôtô KAMAZ - 5410.Trình tự tính toán hợp lý, kết quả tương đối phù hợp với thực tế, giá trị các thông số đảm bảo theo tiêu chuẩn.
Ôtô KAMAZ - 5410 là xe vận tải có tính năng thông qua cao. Ly hợp trên xe vẫn là dẫn động thủy lực có trợ lực khí nén. Kết cấu ly hợp và dẫn động đơn giản dễ sử dụng, khả năng chống mòn của các chi tiết trong kết cấu ly hợp cao.
Bản thân em đã cố gắng trong việc tìm kiếm tài liệu và khảo sát các xe tương tự để hoàn thành nhiệm vụ được giao, tuy nhiên do khả năng và thời gian có hạn nên đồ án không tránh khỏi được nhiều thiếu sót. Rất mong các thầy và các bạn đồng nghiệp đóng góp ý kiến.
Xin chân thành cảm ơn!
Hà nội, ngày … tháng …năm 20…
Sinh viên thực hiện
………………..
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]. Nguyễn Phúc Hiểu - Vũ Đức Lập. Lý thuyết ôtô Quân sự . Nhà xuất bản quân đội nhân dân. Hà Nội - 2002.
[2]. Thái Nguyễn Bạch Liên, Kết cấu tính toán ô tô, Nhà xuất bản giao thông vận tải, 1984.
[3]. Vũ Đức Lập - Phạm Đình Vi, Cấu tạo ô tô quân sự, tập 2, Học Viện Kỹ Thuật Quân Sự, 1995.
[4]. Vũ Đức Lập, Sổ tay tính năng kỹ thuật ô tô, Học Viện Kỹ Thuật Quân Sự, 2004.
[5]. Nguyễn Văn Trà, Kết cấu tính toán ô tô. tập 1. NXB QĐND. 2015
[6]. Nguyễn Sĩ Đỉnh. Hướng dẫn thiết kế môn học kết cấu tính toán ô tô – Tập 1. Ly hợp. NXB HVKTQS. Hà Nội năm 2016.
"TẢI VỀ ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ ĐỒ ÁN"