MỤC LỤC
MỤC LỤC..........................................................................................................................................1
LỜI NÓI ĐẦU.. .................................................................................................................................6
Chương 1. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ XE KÉO TÊN LỬA MZKT-7930. ..........................................7
1.1. Khái quát chung về xe kéo tên lửa MZKT-7930..........................................................................7
1.2. Tính năng kỹ chiến thuật của xe kéo tên lửa MZKT - 7930........................................................9
1.2.1. Các thông số chung.................................................................................................................9
1.2.2. Các thông số sử dụng............................................................................................................10
1.3. Các hệ thống trên xe kéo tên lửa MZKT-7930...........................................................................12
1.3.1. Động cơ..................................................................................................................................12
1.3.2. Hệ thống truyền lực................................................................................................................13
1.3.3. Phần vận hành........................................................................................................................14
1.3.4. Cabin.......................................................................................................................................15
1.3.5. Hệ thống lái.............................................................................................................................15
1.3.6. Hệ thống phanh.......................................................................................................................15
1.3.7. Hệ thống điện..........................................................................................................................15
1.3.8. Các trang bị phụ......................................................................................................................16
Chương 2. PHÂN TÍCH KẾT CẤU HỆ THỐNG PHANH TRÊN XE KÉO TÊN LỬA MZKT-7930. .17
2.1.1. Công dụng...............................................................................................................................17
2.1.2. Phân loại .................................................................................................................................17
2.1.2.1. Phân loại theo công dụng.....................................................................................................17
2.1.2.2. Phân loại theo kết cấu của cơ cấu phanh............................................................................17
2.1.2.3. Phân loại theo dẫn động phanh............................................................................................17
2.1.2.4. Phân loại theo khả năng điều chỉnh mô men phanh ở cơ cấu phanh .................................18
2.1.2.5. Phân loại theo khả năng chống bó cứng bánh xe khi phanh...............................................18
2.1.3. Yêu cầu...................................................................................................................................18
2.1.3.1. Yêu cầu đối với hệ thống phanh công tác...........................................................................18
2.1.3.2. Yêu cầu đối với hệ thống phanh dừng.................................................................................19
2.1.3.3. Yêu cầu đối với hệ thống phanh bổ trợ................................................................................19
2.1.3.4. Yêu cầu đối với hệ thống tín hiệu và kiểm tra hệ thống.......................................................19
2.2. Phân tích kết cấu hệ thống phanh xe kéo tên lửa MZKT-7930..................................................20
2.2.1. Hệ thống phanh chân (phanh công tác)..................................................................................20
2.2.1.1. Cấu tạo hệ thống phanh công tác........................................................................................20
2.2.1.2. Nguyên lý làm việc của dẫn động phanh thủy – khí hệ thống phanh ..................................22
2.2.1.3. Ưu nhược điểm của hệ thống phanh thủy - khí ...................................................................23
2.2.2. Kết cấu một số bộ phận của hệ thống phanh công tác...........................................................24
2.2.2.1. Máy nén khí .........................................................................................................................24
2.2.2.2. Bộ tách dầu – nước với bộ điều chỉnh áp suất ....................................................................26
2.2.2.3. Van bảo vệ ba ngả...............................................................................................................27
2.2.2.4. Bình khí nén........................................................................................................................29
2.2.2.5. Tổng van phanh...................................................................................................................30
2.2.2.6. Van gia tốc...........................................................................................................................32
2.2.2.7. Xy lanh phanh chính............................................................................................................34
2.2.2.8. Cơ cấu phanh bánh xe........................................................................................................35
2.2.2.9. Van kiểm tra đường ra........................................................................................................37
2.2.2.10. Các đường ống dẫn và cụm ống nối.................................................................................38
2.2.2.11. Các đồng hồ đo kiểm, cảm biến công tác tín hiệu............................................................38
2.2.3. Kết cấu một số bộ phận hệ thống phanh dừng (phanh tay) .................................................39
2.2.3.1. Công dụng..........................................................................................................................39
2.2.3.2. Phanh dừng........................................................................................................................39
2.2.3.3. Van phanh tay.....................................................................................................................39
2.2.3.4. Van hai dòng.......................................................................................................................41
2.2.3.5. Bầu phanh kép...................................................................................................................42
2.2.3.6. Khóa ngắt ..........................................................................................................................44
2.2.4. Hệ thống phanh bổ trợ..........................................................................................................44
2.2.4.1. Cơ cấu cánh bướm của hệ thống phanh bổ trợ..................................................................45
2.2.4.2. Van phanh bổ trợ................................................................................................................45
Chương 3. TÍNH TOÁN KIỂM NGHIỆM CƠ CẤU PHANH XE MZKT-7930 ................................47
3.1. Các chỉ tiêu đánh giá quá trình phanh xe.................................................................................47
3.1.1. Gia tốc chậm dần khi phanh..................................................................................................47
3.1.2. Thời gian phanh.....................................................................................................................48
3.1.3. Quãng đường phanh.............................................................................................................49
3.1.4. Lực phanh và lực phanh riêng..............................................................................................50
3.2. Các thông số đầu vào...............................................................................................................51
3.3. Xác định mô men phanh yêu cầu.............................................................................................53
3.4. Xác định mô men phanh do cơ cấu phanh sinh ra...................................................................54
3.5. Tính toán kiểm nghiệm khả năng làm việc của cơ cấu phanh.................................................55
3.5.1. Công ma sát riêng.................................................................................................................55
3.5.2. Áp suất trên bề mặt má phanh.............................................................................................56
3.5.3. Tỷ số khối lượng toàn bộ ôtô trên tổng diện tích bề mặt ma sát má phanh..........................56
3.5.4. Độ tăng nhiệt độ tang phanh.................................................................................................56
3.5.5. Kiểm tra hiện tượng tự xiết của cơ cấu phanh......................................................................56
Chương 4. HƯỚNG DẪN KHAI THÁC HỆ THỐNG PHANH XE MZKT-7930 .............................59
4.1. Kiểm tra tình trạng kỹ thuật của hệ thống phanh.....................................................................59
4.1.1. Những chú ý khi kiểm tra hệ thống phanh............................................................................59
4.1.2. Các hạng mục kiểm tra, phương pháp và tiêu chuẩn đánh giá đối với hệ thống phanh......59
4.1.2.1. Kiểm tra bàn đạp phanh....................................................................................................59
4.1.2.2. Kiểm tra cần điều khiển phanh tay....................................................................................60
4.1.2.3. Kiểm tra các chi tiết dẫn động cơ khí của dẫn động phanh...............................................60
4.1.2.4. Kiểm tra các chi tiết chứa, dẫn truyền môi chất của dẫn động phanh ..............................61
4.1.2.5. Kiểm tra độ kín khít của dẫn động phanh..........................................................................61
4.1.2.6. Kiểm tra sự làm việc của máy nén khí và đồng hồ áp suất và đèn báo phanh.................62
4.1.2.7. Kiểm tra hiệu quả phanh của hệ thống phanh chính.........................................................63
4.1.2.8. Kiểm tra hiệu quả phanh của hệ thống phanh trên đường................................................63
4.1.2.9. Các chú ý khi kiểm tra hệ thống phanh chính trên đường.................................................63
4.1.2.10. Kiểm tra hiệu quả phanh của hệ thống phanh tay...........................................................65
4.1.2.11. Kiểm tra hiệu quả của hệ thống phanh tay trên đường....................................................65
4.2. Nội dung kiểm tra bảo dưỡng..................................................................................................65
4.2.1. Bảo dưỡng thường xuyên....................................................................................................65
4.2.2. Bảo dưỡng cấp một .............................................................................................................66
4.2.3. Bảo dưỡng cấp hai ..............................................................................................................66
4.2.4. Bảo dưỡng một số bộ phận trong hệ thống phanh..............................................................67
4.2.4.1. Bảo dưỡng kỹ thuật máy nén khí .....................................................................................67
4.2.4.2. Kiểm tra điều chỉnh cơ cấu điều chỉnh áp suất không khí và van an toàn .......................68
4.2.4.3. Điều chỉnh hành trình bàn đạp phanh công tác................................................................69
4.2.4.4. Kiểm tra và điều chỉnh phanh tay.....................................................................................70
4.2.4.5. Bảo dưỡng kỹ thuật dẫn động phanh thủy khí ................................................................71
4.2.4.6. Thay guốc phanh và kiểm tra tình trạng tang trống phanh............................................. 75
4.2.4.7. Bảo dưỡng phanh dừng...................................................................................................77
4.3. Một số hư hỏng thường gặp, nguyên nhân và cách khắc phục.............................................77
4.3.1. Một số hư hỏng thường gặp, nguyên nhân và khắc phục phanh công tác ........................77
4.3.1.1. Phanh không ăn...............................................................................................................77
4.3.1.2. Phanh ăn đột ngột ..........................................................................................................79
4.3.1.3. Phanh bị dính dầu............................................................................................................80
4.3.1.4. Phanh bị ướt ...................................................................................................................80
4.3.1.5. Bề mặt má phanh ép không hết lên tang phanh.............................................................80
4.3.1.6. Phanh ăn lệch hay không tác dụng ở một bánh xe..........................................................81
4.3.1.7. Có tiếng kêu trong má phanh..........................................................................................81
4.3.1.8. Mức dầu phanh bị giảm liên tục......................................................................................81
4.3.1.9. Phanh tự xiết (bó phanh).................................................................................................82
4.3.2. Một số hư hỏng thường gặp, nguyên nhân và cách khắc phục phanh dừng ...................82
4.3.2.1. Guốc phanh bị dính dầu..................................................................................................82
4.3.2.2. Hành trình điều khiển của đòn tay lớn............................................................................82
4.3.2.3. Phanh ăn đột ngột ..........................................................................................................82
4.3.2.4. Không cố định được đòn điều khiển phanh tay...............................................................82
4.3.2.5. Bàn đạp phanh không hồi về vị trí ban đầu.....................................................................83
4.3.2.6. Có tiếng kêu trong phanh tay..........................................................................................83
KẾT LUẬN...................................................................................................................................84
TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................................................................85
PHỤ LỤC.....................................................................................................................................86
LỜI NÓI ĐẦU
Công tác an toàn trong sử dụng ôtô đang là vấn đề quan trọng của toàn xã hội nói chung và ngành Xe-Máy quân đội nói riêng đang được quan tâm. Hệ thống phanh là một trong những hệ thống quan trọng nhất của ôtô.
Hệ thống phanh dùng để giảm tốc độ của xe ôtô cho đến khi dừng hẳn hoặc đến một tốc độ nào đó. Ngoài ra hệ thống phanh còn đảm bảo giữ cho xe cố định trong thời gian tuỳ ý. Hệ thống phanh đảm bảo cho xe vận chuyển an toàn ở tốc độ cao, cho phép lái xe điều chỉnh được tốc độ chuyển động hoặc dừng xe trong tình huống nguy hiểm. Nhờ vậy mà nâng cao được năng suất vận chuyển, cũng như cơ động bộ đội trong huấn luyện, diễn tập chiến đấu.
Trong các dòng xe quân sự thì xe MZKT-7930 là xe kéo tên lửa, việc nghiên cứu và tìm hiểu về xe còn rất ít nên việc khai thác xe còn nhiều hạn chế dẫn đến việc quản lý sử dụng chưa cao.
Vì vậy thực hiện đồ án: “Khai thác hệ thống phanh xe kéo tên lửa MZKT-7930” là vấn đề cấp thiết và có ý nghĩa thực tiễn cao.
Đồ án tốt nghiệp gồm các nội dung chính như sau:
Mở đầu.
Chương 1: Giới thiệu chung về xe kéo tên lửa MZKT-7930.
Chương 2: Phân tích kết cấu hệ thống phanh trên xe kéo tên lửa MZKT-7930.
Chương 3: Tính toán kiểm nghiệm cơ cấu phanh trên xe kéo tên lửa MZKT-7930.
Chương 4: Khai thác, bảo dưỡng hệ thống phanh trên xe kéo tên lửa MZKT-7930.
Kết luận.
Trong quá trình làm đồ án được sự giúp đỡ tận tình của thầy giáo : ThS……………. và các thầy trong khoa ô tô, tôi đã hoàn thành nội dung đồ án được giao. Do thời gian thực hiện đồ án còn hạn chế nên đồ án không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong được sự chỉ bảo của các thầy để đồ án tốt nghiệp của tôi được hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Chương 1
GIỚI THIỆU CHUNG VỀ XE KÉO TÊN LỬA MZKT-7930
1.1. Khái quát chung về xe kéo tên lửa MZKT-7930
Xe MZKT là xe kéo hạng nặng, có 4 cầu chủ động, công thức bánh xe 8x8 được trang bị và sử dụng trong quân đội chủ yếu dùng để chở tên lửa, dùng bắc cầu phao, dùng làm đài chỉ huy tên lửa, dùng chở các khí tài hạng nặng, dùng làm trạm ra đa định vị. Lịch sử của dòng xe MZKT gắn liền với nhà máy xe kéo Minsk - Cộng hòa Belarus. Vào thời Xô Viết, nhà máy máy kéo Minsk là một chi nhánh bí mật của nhà máy xe hơi Minsk và sản xuất các dòng xe MAZ..
Hình dáng bề ngoài của xe được thể hiện ở hình 1.1. Xe MZKT-7930 được sản xuất theo nhiều biến thể, được liệt kê trong bảng 1.1.
1.2. Tính năng kỹ chiến thuật của xe kéo tên lửa MZKT - 7930
Các tính năng kỹ chiến thuật xe MZKT-7930 được thể hiện trong hình vẽ 1.2 và các bảng 1.2, 1.3 .
1.2.1. Các thông số chung
Được thể hiện ở bảng 1.2 .
1.2.2. Các thông số sử dụng
Thông số sử dụng của xe MZKT - 7930 được thể hiện qua bảng 1.3.
1.3. Các hệ thống trên xe kéo tên lửa MZKT-7930
Gồm có: Động cơ, phần vận hành, hệ thống lái, hệ thống phanh, hệ thống điện và các trang bị phụ. Ngoài ra, trong thành phần của xe còn bao gồm các trang bị dự trữ đồng bộ, dụng cụ và phụ tùng và các tài liệu sử dụng đồng bộ.
1.3.1. Động cơ
Xe MZKT - 7930 sử dụng động cơ ЯМЗ - 846, 500 mã lực, mô men xoắn lớn nhất là 650N.m. Thông số chi tiết về động cơ và các hệ thống của nó sử dụng trên xe MZKT - 7930 được thể hiện qua bảng 1.4.
1.3.3. Phần vận hành
Phần vận hành xe của MZKT - 7930 bao gồm khung gầm, hệ thống treo, bánh xe thể hiện qua bảng 1.6.
1.3.6. Hệ thống phanh
- Hệ thống phanh công tác: hai dòng độc lập với cơ cấu phanh trên tất cả các bánh xe.
- Dẫn động phanh: thủy - khí.
- Áp suất khí nén trong hệ thống phanh: từ 0,65 đến 0,8 MPa
- Cơ cấu phanh bánh xe: kiểu tang trống, guốc phanh tự động điều chỉnh khe hở.
- Hệ thống phanh dừng: kiểu tang trống, guốc phanh, dẫn động từ buồng tích năng lò xo, có khóa nhả phanh khẩn cấp trên cabin.
1.3.8. Các trang bị phụ
- Thiết bị lọc - thông khí: cơ cấu lọc khí và cấp khí đã lọc vào cabin và để duy trì áp suất trong cabin.
- Hộp trích công suất lớn: hộp giảm tốc với các bánh răng có răng nghiêng trích công suất đến các cụm tiêu thụ.
- Giá trị công suất trích cho phép: không quá 300kW
Chương 2
PHÂN TÍCH KẾT CẤU HỆ THỐNG PHANH TRÊN XE KÉO TÊN LỬA MZKT-7930
2.1. Công dụng, phân loại và yêu cầu hệ thống phanh trên xe kéo tên lửa MZKT-7930
2.1.1. Công dụng
- Hệ thống phanh có chức năng giảm tốc độ chuyển động của xe tới vận tốc chuyển động nào đó, dừng hẳn hoặc giữ xe đỗ ở một vị trí nhất định.
- Bảo đảm cho ô tô chuyển động an toàn ở tốc độ cao, do đó có thể nâng cao được năng suất vận chuyển.
- Hệ thống phanh gồm có cơ cấu phanh để hãm trực tiếp tốc độ góc các bánh xe hoặc một trục nào đó của hệ thống truyền lực và truyền động phanh để dẫn động cơ cấu phanh.
2.1.2. Phân loại
- Có nhiều cách phân loại hệ thống phanh.
2.1.2.1. Phân loại theo công dụng
- Hệ thống phanh chính (phanh chân).
- Hệ thống phanh dừng (phanh tay).
2.1.2.3. Phân loại theo dẫn động phanh
- Hệ thống phanh dẫn động cơ khí.
- Hệ thống phanh dẫn động thủy lực.
- Hệ thống phanh dẫn động khí nén.
- Hệ thống phanh dẫn động kết hợp khí nén – thủy lực.
2.1.2.5. Phân loại theo khả năng chống bó cứng bánh xe khi phanh
- Theo khả năng chống bó cứng bánh xe khi phanh chúng ta có hệ thống phanh với bộ chống hãm cứng bánh xe (hệ thống ABS).
2.1.3. Yêu cầu
Hệ thống phanh dùng để nâng cao khả năng chuyển động an toàn cho ô tô. Để thực hiện được chức năng này hệ thống phanh phải thỏa mãn các yêu cầu sau đây:
- Đảm bảo hiệu quả phanh cao ở bất kỳ chế độ chuyển động nào, nghĩa là đảm bảo quãng đường phanh ngắn nhất khi phanh đột ngột trong trường hợp nguy hiểm.
- Có độ tin cậy làm việc cao để đảm bảo ô tô chuyển động an toàn.
- Phanh êm dịu trong bất kỳ trường hợp nào để đảm bảo sự chuyển động ổn định của ô tô.
2.1.3.1. Yêu cầu đối với hệ thống phanh công tác
- Cần phải tác dụng lực ở tất cả các bánh xe của phương tiện cơ giới.
- Điều khiển bằng chân.
- Phải có hai mạch dẫn động làm việc độc lập (trừ rơ moóc có trọng lượng nhỏ hơn 10T), trong trường hợp một mạch bị hư hỏng thì hiệu quả phanh của mạch còn lại không nhỏ hơn 30% so với tiêu chuẩn.
2.1.3.3. Yêu cầu đối với hệ thống phanh bổ trợ
- Đảm bảo giữ cho vận tốc chuyển động của ô tô không đổi khi chuyển động xuống dốc dài và điều chỉnh vận tốc một cách độc lập hoặc đồng thời với hệ thống phanh công tác với mục đích giảm tải của nó.
- Điều khiển phải được thực hiện từ vị trí lái xe để đồng thời vẫn kiểm soát được hệ thống lái.
2.2. Phân tích kết cấu hệ thống phanh xe kéo tên lửa MZKT-7930
2.2.1. Hệ thống phanh chân (phanh công tác)
Hệ thống phanh công tác 2 dòng với cơ cấu phanh trên tất cả các bánh xe, dẫn động phanh thủy khí. Giới hạn áp suất khí nén làm việc trong hệ thống phanh là 0,65-0,8 MPa. Thời gian nạp đầy khí nén vào hệ thống phanh để đạt tới áp suất làm việc không quá 9 phút.
2.2.1.1. Cấu tạo hệ thống phanh công tác
Cấu tạo hệ thống phanh công tác được thể hiện ở hình 2.1.
Hệ thống phanh gồm có dẫn động phanh và cơ cấu phanh:
Dẫn động phanh thủy - khí gồm có: máy nén khí 1, bộ tách dầu – nước với bộ điều chỉnh áp suất 2, van bảo vệ ba ngả 8, hai bình chứa khí nén, tổng van phanh 26, hai van gia tốc 19, hai xy lanh phanh chính 22, van kiểm tra đường ra 4, và các đường ống dẫn. Khí trời bị hút vào máy nén khí, bị nén và đưa đến các bình chứa khí nén của xe, sau khi đi qua tổng van phanh 26. Khi ở các bình chứa khí nén có được lượng dự trữ khí nén đủ thì bộ điều chỉnh áp suất 2 đưa máy nén khí 1 về chế độ làm việc không tải.
2.2.1.2. Nguyên lý làm việc của dẫn động phanh thủy – khí hệ thống phanh
- Nguyên lý làm việc của hệ thống phanh công tác.
+ Trạng thái khi phanh: Khi người lái đạp lên bàn đạp phanh, tức là tổng van phanh 26 mở, khí nén từ các bình chứa 11, 15 qua các van gia tốc 19 đến xy lanh phanh chính 22 thực hiện nén dầu từ khoang dầu trong xy lanh phanh chính đến từng xy lanh phanh bánh xe 21 tương ứng để thực hiện phanh xe.
+ Trạng thái khi thôi phanh: Khi người lái nhả bàn đạp phanh, tổng van phanh trạng thái mở khí nén từ xy lanh phanh chính 22 qua van gia tốc 19 thoát ra van xả.
2.2.1.3. Ưu nhược điểm của hệ thống phanh thủy - khí
- Ưu điểm:
+ Hệ thống phanh thủy khí kết hợp được ưu điểm của hai loại dẫn động thủy lực và khí nén, đồng thời khắc phục được các nhược điểm của chúng.
- Phần dẫn động thủy lực có ưu điểm:
+ Phanh đồng thời các bánh xe với sự phân bố lực phanh giữa các bánh xe hoặc giữa các má phanh theo yêu cầu.
+ Xi lanh công tác có kích thước nhỏ gọn.
+ Hiệu suất cao.
- Phần dẫn động khí nén có ưu điểm:
+ Lực tác dụng lên bàn đạp nhỏ. Trong dẫn động phanh bằng khí nén lực điểu khiển trên bàn đạp rất nhẹ nhàng chủ yếu dùng để điều khiển van phân phối còn lực tác dụng lên cơ cấu phanh do áp suất khí nén tác dụng lên piston xi lanh chính, hiệu suất cao. Đồng thời đảm bảo khả năng tùy động.
+ Có khả năng cơ khí hóa quá trình điều khiển ô tô và có thể sử dụng không khí nén cho các bộ phận làm việc như hệ thống treo khác.
2.2.2. Kết cấu một số bộ phận của hệ thống phanh công tác
2.2.2.1. Máy nén khí
Máy nén khí kiểu pít tông, một cấp, 2 xy lanh với hiệu suất 500 m3/ phút, máy nén khí được lắp đặt trên động cơ.
- Công dụng:
Bảo đảm nạp khí nén cho các bình chứa khí nén của hệ thống phanh bảo đảm cho hệ thống làm việc và điều khiển hộp phân phối, bơm lốp và đảm bảo dẫn động một số cụm khác.
- Cấu tạo của máy nén khí được thể hiện ở hình 2.2.
+ Máy nén khí có 2 xi lanh, làm mát bằng nước, bánh đai của máy nén lắp vào đầu côn của trục khuỷu máy nén khí bằng then bán nguyệt. Trục khuỷu của máy nén khí quay trên hai ổ bi cầu trong thân máy nén. Đầu to của thanh truyền 6 làm rời hai nửa và bề mặt được tráng một lớp hợp kim.
+ Máy nén khí có thệ thống bôi trơn riêng. Cổ thanh truyền được bôi trơn dưới áp lực được tạo nên bởi bơm bánh răng bố trí nắp sau của máy nén. Dẫn động được thực hiện từ trục khuỷu của bơm hơi qua cặp bánh răng trụ. Dầu được bơm hút từ đáy dầu của máy nén qua bộ lọc, đẩy theo ống và theo lỗ khoan trong thân tới nắp sau, sau đó vào khoang trục khuỷu còn từ đó đưa vào bôi trơn cổ trục thanh truyền. Điều chỉnh áp suất từ dầu bằng các đệm đặt dưới lò xo van tràn.
2.2.2.2. Bộ tách dầu – nước với bộ điều chỉnh áp suất
Bộ tách dầu nước có bộ phận làm mát kiểu ống tấm, bộ điều chỉnh áp suất gồm có cơ cấu điều chỉnh áp suất cùng với van an toàn. Được lắp đặt phía trước bên ngoài dầm dọc bên phải.
a. Bầu tách nước
- Công dụng.
- Dùng để làm mát, làm sạch khí nén khỏi hơi nước, dầu và các hợp chất cơ học để nạp vào hệ thống máy nén khí.
b. Bộ điều chỉnh áp suất
- Công dụng.
+ Duy trì áp suất không khí do máy nén nạp vào bình chứa ở một giới hạn xác định.
- Cấu tạo của bộ điều chỉnh áp suất được thể hiện như ở hình 2.3.
+ Cơ cấu điều chỉnh áp suất không khí được lắp trên dầm dọc trục phải của khung xe, bên dưới buồng lái. Giới hạn điều chỉnh áp suất 0,65 – 0,8 MPa.
- Nguyên lý làm việc
+ Khi áp suất lớn hơn 0,8 MPa cơ cấu điều chỉnh áp suất nối thông đường cao áp với khí quyển còn khi áp suất nhỏ hơn 0,65 MPa cơ cấu điều chỉnh áp suất tiếp tục làm việc, áp suất trong hệ thống lại tăng lên.
2.2.2.4. Bình khí nén
- Dùng để chứa khí nén. Gồm 4 bình khí nén, 2 bình sử dụng cho phanh công tác dung tích 60 lít cho mỗi thùng, lắp giữa cầu III và cầu IV ở phía trên bên trong khung xe. Một bình chứa của hệ thống phanh dừng có dung tích 20 lít để điều khiển phanh dừng và phanh của rơ moóc, lắp ở bên trong dầm dọc bên trái giữa cầu II và cầu III. Một bình chứa có dung tích 20 lít để bơm lốp và cung cấp cho các thiết bị tiêu thụ, lắp trên dầm dọc bên phải giữa cầu II và cầu III.
- Bình khí nén được chế tạo bằng các thép lá, bên ngoài và bên trong có sơn để chống rỉ. Các bình chứa có bố trí các van xả cặn ở phía đáy bình nhờ đó có thể thoát nước ra ngoài.
2.2.2.6. Van gia tốc
- Lắp trên ngăn khí nén của xy lanh phanh chính.
- Công dụng:
+ Giảm thời gian chậm tác dụng của dẫn động phanh công tác nhờ việc rút ngắn đường nạp khí nén vào khoang không khí của xy lanh phanh chính.
- Cấu tạo của van gia tốc được thể hiện ở hình 2.7.
+ Gồm có các bộ phận chính: Thân 2 có các khoang và lỗ để nối thông khí nén với các bộ phận khác như tổng van phanh, khoang không khí của xy lanh phanh chính, khoang nối với bình chứa, nắp 1, pít tông 4 di trượt trong khoang A điểu khiển đóng và mở van 7, trên pít tông 4 có các rãnh để lắp vòng phớt, lò xo 11 tì vào đế van 7 để đóng van.
2.2.2.7. Xy lanh phanh chính
- Dẫn động làm việc thủy - khí, kiểu pít tông, có cảm biến giới hạn hành trình pít tông. Lắp bên ngoài dầm dọc bên phải giữa cầu II và cầu III.
- Xi lanh phanh chính được tạo bởi độ chênh lệch (hiệu số) của các đường kính pít tông ngăn không khí và ngăn thủy lực trong xi lanh bánh xe. Dầu với áp suất cao sẽ bảo đảm lực đóng, mở cần thiết trên các guốc phanh bánh xe.
- Cấu tạo:
+ Xi lanh khí có phần trước (9), vách ngăn (16) và phần sau (19) lắp ghép với nhau tạo thành 2 khoang, trên phần trước xi lanh (9) có lắp công tắc (32) của đèn báo hiệu hệ thống phanh bị hỏng, trên phần xi lanh (19) có lỗ B nối với khóa phanh. Trong các khoang của xi lanh có các pít tông khí (12) được lắp chung cần (23) bằng các đai ốc hãm. Các pít tông khí được gia công lỗ dọc trục và lỗ hướng kính A để dẫn khí, cần pít tông khí lắp với pít tông bằng các đai ốc hãm.
2.2.2.8. Cơ cấu phanh bánh xe
- Kiểu tang trống, guốc phanh tự động điều chỉnh khe hở, loại không cân bằng.
- Cấu tạo của cơ cấu phanh được thể hiện như ở hình 2.9.
+ Cơ cấu phanh chốt tựa một phía lực đẩy guốc phanh bằng nhau. Cơ cấu phanh này có lực đẩy guốc phanh bằng nhau do đường kính xy lanh công tác bằng nhau. Momen phanh do guốc trước tạo ra lớn hơn do guốc sau tạo ra.
+ Má phanh liên kết với guốc phanh bằng các bu lông. Độ mòn làm việc cho phép má phanh mòn đến một nửa chiều dày ban đầu mới phải thay. Kiểu liên kết này so với dùng nhựa để dán thì không ưu điểm bằng nhưng chế tạo đơn gian hơn.
2.2.2.10. Các đường ống dẫn và cụm ống nối
- Các đường ống dẫn khí nén của hệ thống phanh làm bằng đồng. Độ kín của mối lắp ghép được thực hiện bằng cách xiết đai ốc của khớp nối côn hai chiều.
- Các đường ống thủy lực của hệ thống phanh được làm bằng đồng. Độ kín của mối lắp ghép được bảo đảm bằng cách xiết chặt đai ốc của đầu ống có nòng kép vào đầu côn của đường ống nối.
2.2.2.11. Các đồng hồ đo kiểm, cảm biến công tác tín hiệu
- Đồng hồ báo áp suất không khí.
+ Đồng hồ báo áp suất kiểu hai kim chỉ dùng để kiểm tra áp suất không khí trong các mạch vòng của hệ thống khí nén trên xe (trong các bình chứa khí nén phía sau).
- Cảm biết phòng ngừa sụt áp.
+ Cảm biến dùng để ngắt mạch điện khi áp suất khí nén trong các bình chứa bị giảm xuống quá thấp.
+ Các cảm biến được bố trí trong bình chứa khí nén và được đấu nối song song vào mạch điện. Cảm biến có các tiếp điểm thường đóng, các tiếp điểm này ngắt mạch khi áp suất không khí trong các bình chứa giảm xuống 0,45 MPa.
2.2.3. Kết cấu một số bộ phận hệ thống phanh dừng (phanh tay)
2.2.3.1. Công dụng
- Dùng để hãm xe tại vị trí xe dừng (tại chỗ) và ở trên dốc. Không được sử dụng phanh tay khi xe đang chạy.
- Van phanh dừng để điều khiển bộ tích năng lượng lò xo của dẫn động phanh dừng và phanh dự trữ. Theo nguyên lý làm việc thì van phanh tay thuộc loại van tác dụng ngược, nó điều khiển các cơ cấu khí nén làm việc khi xả khí nén.
2.2.3.3. Van phanh tay
- Công dụng: dùng để điều khiển bình tích trữ năng lượng trong dòng dẫn động hệ thống phanh dự phòng và phanh tay.
- Cấu tạo của van phanh tay (hình 2.12):
+ Trên thân van có các lỗ A, B, C trong đó: B nối thông với khí trời, C nối với bình chứa khí nén của dòng III, A nối với phần điều khiển của van gia tốc. Pít tông (11) lắp di trượt trong thân, trong pít tông có van (10), lò xo van (1). Cần (7) tỳ trên chụp dẫn hướng (6) do sức căng của lò xo (3), chụp dẫn hướng (6) có mặt nghiêng tỳ trên mặt nghiêng của cam (4) do sức căng của lò xo (5), cam (4) được lắp cố định trong thân van bằng các chốt.
2.2.3.4. Van hai dòng
- Công dụng: Dùng để điều khiển bộ tích trữ năng lượng lò xo qua trung gian một trong hai bậc độc lập theo lựa chọn. Lắp bên trái dưới tấm sàn ca bin.
- Cấu tạo của van hai dòng được thể hiện như ở hình 2.13.
2.2.3.6. Khóa ngắt
- Công dụng: Dùng để nhả phanh dừng khẩn cấp. Lắp bên phải lái xe trên vách đứng.
- Cấu tạo của khóa ngắt được thể hiện như ở hình 2.15.
2.2.4. Hệ thống phanh bổ trợ
Làm chậm tốc độ động cơ bằng các cánh bướm điều khiển bằng khí nén, đặt trên đường khí xả của động cơ và ngắt cung cấp nhiên liệu.
2.2.4.1. Cơ cấu cánh bướm của hệ thống phanh bổ trợ.
- Cơ cấu cánh bướm của phanh bổ trợ lắp trên ống xả của động cơ.
- Cấu tạo của cơ cấu cánh bướm của hệ thống phanh bổ trợ được thể hiện như ở hình 2.16.
- Nguyên lý làm việc:
+ Khi đưa khí nén tới, làm thanh đẩy 2 và nạng 3 chuyển dịch tác động lên tay đòn 4 làm xoay cánh bướm 7 cắt cung cấp nhiên liệu vào động cơ với mục đích để động cơ làm việc ở chế độ phanh.
2.2.4.2. Van phanh bổ trợ
- Lắp trên sàn ca bin bên trái cột tay lái.
- Công dụng:
Dùng để cung cấp và cắt khí nén. Để điều khiển hệ thống nhả phanh sự cố của hệ thống phanh dừng.
- Cấu tạo của van phanh bổ trợ được thể hiện như hình 2.17.
Chương 3
TÍNH TOÁN KIỂM NGHIỆM CƠ CẤU PHANH XE MZKT-7930
3.1. Các chỉ tiêu đánh giá quá trình phanh xe
Để đánh giá chất lượng phanh xe ta có thể dùng các thông số đặc trưng sau: Gia tốc chậm dần khi phanh, thời gian phanh quãng đường phanh, lực phanh tại các bánh xe.
3.1.1. Gia tốc chậm dần khi phanh
Đây là chỉ tiêu quan trọng để đánh giá chất lượng quá trình phanh ôtô. Khi phân tích các lực tác dụng lên ôtô, khi phanh ta thiết lập được phương trình cân bằng lực.
Khi phanh trên đường bằng, lực cản lên dốc sẽ bằng không, lực phanh sẽ chiếm 98% của tổng lực cản trong quá trình phanh.
- G: Trọng lượng toàn bộ của ôtô (N).
- φ: Hệ số bám giữa bánh xe với mặt đường.
- g: Gia tốc trọng trường (g=9,81m/s2).
Để tăng gia tốc chậm dần, khi phanh phải giảm δ. Vì vậy khi phanh đột ngột, người lái cần phải ngắt ly hợp để tách động cơ đang làm việc ra khỏi hệ thống truyền lực, lúc đó δ sẽ giảm và Jpmax sẽ tăng.
Trong quá trình ôtô làm việc, thường phanh với gia tốc chậm dần thấp hơn nhiều, phanh đột ngột (phanh cấp tốc) chỉ xảy ra trong những trường hợp nguy hiểm.
3.1.2. Thời gian phanh
Thời gian phanh cũng là thông số quan trọng để đánh giá chất lượng phanh, thời gian phanh càng nhỏ thì chất lượng phanh càng tốt.
Khi phanh cho đến khi xe dừng hẳn thì V2= 0.
Ta thấy khi phanh xe trong điều kiện lý tưởng thì giá trị thời gian phanh nhỏ nhất không phụ thuộc vào trọng lượng xe mà phụ thuộc vào vận tốc bắt đầu phanh V1, phụ thuộc vào hệ số khối lượng quay và phụ thuộc vào hệ số bám giữa bánh xe với mặt đường.
3.1.3. Quãng đường phanh
Quãng đường phanh là chỉ tiêu quan trọng nhất để đánh giá chất lượng phanh của ôtô. So với chỉ tiêu khác thì chỉ tiêu này lái xe có thể nhận biết trực quan và dễ dàng tạo điều kiện cho lái xe xử lý tốt khi phanh trên đường.
Nếu ta phanh cho đến khi xe dừng hẳn (V2= 0).
Từ công thức (3.9), ta thấy quãng đường phanh nhỏ nhất phụ thuộc vào vận tốc chuyển động của ôtô lúc bắt đầu phanh (theo hàm bậc hai), phụ thuộc vào hệ số bám của bánh xe với mặt đường.
3.1.4. Lực phanh và lực phanh riêng
Lực phanh và lực phanh riêng cũng là chỉ tiêu để đánh giá chất lượng phanh. Chỉ tiêu này được dùng thuận lợi nhất khi thử phanh ô tô trên bệ thử.
Từ biểu thức (3.12) ta thấy rằng lực phanh riêng cực đại bằng hệ số bám j . Như vậy về mặt lý thuyết mà nói, trên mặt đường nhựa khô nằm ngang, lực phanh riêng cực đại có thể đạt được giá trị 75 - 80%. Trong thực tế giá trị đạt được thấp hơn nhiều (khoảng 45 - 65%).
Cần chú ý rằng bốn chỉ tiêu nêu trên đều có giá trị ngang nhau (giá trị tương đương), nghĩa là khi đánh giá chất lượng phanh chỉ cần dùng một trong bốn chỉ tiêu nói trên.
3.2. Các thông số đầu vào
Các thông số đầu vào như bảng 3.1.
3.3. Xác định mô men phanh yêu cầu
- Từ điều kiện cân bằng của trọng lực và phản lực của mặt đường lên bánh xe, lấy phương trình mômen ta có.
n = 3,3 (m)
m = 2,7875 (m).
- Hệ số phân bố tải trọng lên hai cầu trước và hai cầu sau tương ứng là:
+ hg: Chiều cao trọng tâm của xe
+ JPmax: Gia tốc phanh cực đại
+ m1, m2: Hệ số phân bố tải trọng tương ứng lên hai cầu trước và hai cầu sau khi phanh.
+ G: Trọng lượng của ô tô khi đầy tải.
+ G1, G2: Tải trọng tương ứng tác dụng lên bánh xe ở hai cầu trước và hai cầu sau ở trạng thái tĩnh trên mặt đất nằm ngang.
+ m, n: Khoảng cách tương ứng từ trọng tâm đến các cầu
+ Lm: Chiều dài cơ sở của xe.
3.4. Xác định mô men phanh do cơ cấu phanh sinh ra
- Xe MZKT-7930 có cơ cấu phanh ở tất cả các bánh xe là như nhau về kết cấu và kích thước do vậy ta tính cho một cơ cấu phanh.
- Khi áp suất bề mặt má phanh phân bố đều: p = const
- Khi áp suất bề mặt má phanh phân bố theo quy luật hình sin: p = pmax.sinβ
3.5. Tính toán kiểm nghiệm khả năng làm việc của cơ cấu phanh
3.5.1. Công ma sát riêng
+ G : là trọng lượng toàn bộ khi ô tô đủ tải (N)
+ V0 : là vân tốc của ô tô khi bắt đầu phanh (m/s)
+ Fz: là tổng diện tích toàn bộ má phanh của cơ cấu phanh xe MZKT-7930 được xác định: (8 cơ cấu phanh có 16 má phanh)
+ Trị số công ma sát riêng cho phép: [l ms]= 3000 – 7000 (kNm/m2)
3.5.3. Tỷ số khối lượng toàn bộ ôtô trên tổng diện tích bề mặt ma sát má phanh
Tỷ số khối lượng toàn bộ ô tô trên tổng diện tích ma sát phanh.
=> [q] = 2,5 – 3,5.104 (kg/m2)
3.5.4. Độ tăng nhiệt độ tang phanh
+ T2 : là nhiệt độ của tang phanh
+ T1 : là nhiệt độ của môi trường không khí
+ C : là nhiệt dung riêng của vật liệu làm tang phanh
+ Z : là số bánh xe có cơ cấu phanh
+ V : là vận tốc vòng của tang phanh
Ở đây ta chỉ xét trường hợp phanh cấp tốc, toàn bộ động năng của xe chuyển thành nhiệt cơ cấu phanh và coi nhiệt truyền ra không khí không đáng kể.
3.5.5. Kiểm tra hiện tượng tự xiết của cơ cấu phanh
- Khi bắt đầu xảy ra hiện tượng tự xiết:
- Khi áp suất bề mặt má phanh phân bố đều: p = const
- Khi áp suất bề mặt má phanh phân bố theo quy luật hình sin: p = pmax.sinβ
- Giả thuyết khi phanh xe:
+ Áp suất khí nén: Pkn = 0,7; Mpa = 68670 (n/m2)
+ Vận tốc lúc bắt đầu phanh: V0 = 75 [km/h] =20,833 [m/s2]
Nhận xét: Các kết quả tính toán kiểm nghiệm nằm trong giới hạn cho phép. Vậy ta thấy cơ cấu phanh hoàn toàn có khả năng bảo đảm làm việc tốt trong mọi điều kiện.
Chương 4
HƯỚNG DẪN KHAI THÁC HỆ THỐNG PHANH XE MZKT-7930
4.1. Kiểm tra tình trạng kỹ thuật của hệ thống phanh
4.1.1. Những chú ý khi kiểm tra hệ thống phanh
Khi kiểm tra hệ thống phanh, cần chú ý những yêu cầu chung đối với hệ thống phanh như sau:
- Trong quá trình sử dụng, không được thay đổi kết cấu của hệ thống phanh nếu không được cơ quan có thẩm quyền cho phép.
- Trong quá trình sử dụng, khi có thiết bị hư hỏng phải thay thế bằng các chi tiết tương tự do nhà máy chế tạo ô tô đó sản xuất hoặc do cơ sở chế tạo được cơ quan có thẩm quyền cho phép, không được thay thế các chi tiết chế tạo tùy tiện.
4.1.2. Các hạng mục kiểm tra, phương pháp và tiêu chuẩn đánh giá đối với hệ thống phanh
4.1.2.1. Kiểm tra bàn đạp phanh
- Nội dung kiểm tra: Cần kiểm tra.
+ Sự lắp đặt của bàn đạp phanh.
+ Hành trình tự do.
+ Hành trình làm việc.
+ Khe hở tương đối với sàn xe.
4.1.2.2. Kiểm tra cần điều khiển phanh tay
- Nội dung kiểm tra: Cần kiểm tra:
+ Sự lắp đặt.
+ Hành trình làm việc.
+ Sự hoạt động của cơ cấu hãm và những hư hỏng.
- Phương pháp kiểm tra
+ Dùng tay lắc nhẹ, kéo và nhả cần điều khiển phanh tay một vài lần. Quan sát sự hoạt động của cơ cấu điều khiển phanh tay.
4.1.2.4. Kiểm tra các chi tiết chứa, dẫn truyền môi chất của dẫn động phanh
- Nội dung kiểm tra: Cần kiểm tra các hạng mục sau:
+ Bình chứa khí nén.
+ Xy lanh phanh chính, tổng van phanh chính.
+ Hệ thống các van.
+ Hệ thống đường ống dẫn (cứng, mềm).
- Phương pháp kiểm tra:
+ Dừng động cơ, để tay số ở vị trí số 0, kiểm tra quan sát hoặc dùng búa kiểm tra.
- Tiêu chuẩn đánh giá:
4.1.2.6. Kiểm tra sự làm việc của máy nén khí và đồng hồ áp suất và đèn báo phanh
- Nội dung kiểm tra: Cần kiểm tra các hạng mục sau:
+ Sự làm việc của máy nén khí.
+ Sự làm việc của đồng hồ chỉ báo áp suất và đèn phanh.
+ Sự làm việc của van điều tiết, van an toàn hạn chế áp suất (hệ thống phanh khí nén).
- Phương pháp kiểm tra:
+ Tay số về vị trí 0, nổ máy quan sát và nghe.
4.1.2.8. Kiểm tra hiệu quả phanh của hệ thống phanh trên đường
- Nội dung kiểm tra:
+ Kiểm tra quãng đường phanh hoặc gia tốc chậm dần khi phanh.
- Phương pháp kiểm tra:
+ Cho ô tô không tải chạy thẳng, ổn định với vận tốc ban đầu 30 km/h. Ngắt ly hợp, sau đó tác động nhanh nhưng không giật cục lên bàn đạp phanh. Trong khi phanh không đánh tay lái (khi không gặp trường hợp quay xe nguy hiểm). Đo quãng đường phanh hoặc gia tốc chậm dần khi phanh và góc lệch quỹ đạo chuyển động của ô tô. Hiệu quả phanh của phanh chính được đánh giá bằng.
+ Quãng đường phanh Sp và góc lệch quỹ đạo chuyển động của ô tô khi phanh l.
4.1.2.9. Các chú ý khi kiểm tra hệ thống phanh chính trên đường
- Toàn bộ việc thử phanh phải tiến hành ở trạng thái phanh nguội, là khi nhiệt độ đo trên phanh hoặc ở ngoài tang phanh không vượt quá 1000 C (TCVN 5658 - 1999). Sở dĩ như vậy là vì phạm vi áp dụng của tiêu chuẩn 22 - TCVN 224 - 2000 (và TCVN 5658 - 1999) là thử phanh trong sử dụng (cho xe lưu hành).
- Vận tốc thử theo qui định ở tiêu chuẩn 22 - TCVN 224 - 2000 là: V0=30 Km/h. Do điều kiện đường sá và an toàn. Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 5658 - 1999 qui định thử ở vận tốc cao hơn: V0= 40 Km/h.
4.1.2.11. Kiểm tra hiệu quả của hệ thống phanh tay trên đường
- Nội dung kiểm tra:
+ Kiểm tra góc dốc lớn nhất phanh tay có thể giữ cho xe đỗ được khi phanh.
- Phương pháp kiểm tra: Kiểm tra trên mặt dốc hoặc cầu kiểm tra.
+ Kiểm tra trên mặt dốc, cầu kiểm tra: Cho ô tô đỗ trên mặt dốc (tự nhiên và nhân tạo) có độ dốc 20%, dùng phanh chính phanh ô tô lại, tắt máy, ngắt truyền lực (tay số để về vị trí số 0). Kéo phanh tay rồi từ từ nhả phanh chính, kiểm tra xem ô tô có bị trôi không.
- Tiêu chuẩn đánh giá:
+ Hiệu quả của phanh tay là đạt nếu như thỏa mãn: Phanh tay giữ được xe đỗ (đứng yên) trên mặt dốc có độ dốc 20%.
4.2. Nội dung kiểm tra bảo dưỡng
4.2.1. Bảo dưỡng thường xuyên
- Nội dung này được thực hiện hằng ngày trước khi xe hoạt động hay dừng nghỉ. Do lái xe trực tiếp thực hiện.
+ Làm sạch bề ngoài các cụm chi tiết của hệ thống.
+ Kiểm tra độ kín khít của bộ phận khí nén và bộ phận thủy lực của hệ thống phanh.
+ Kiểm tra độ tin cậy và sự làm việc linh hoạt của hệ thống.
+ Xả cặn bình chứa khí nén của hệ thống khí nén.
4.2.3. Bảo dưỡng cấp hai
- Thực hiện khi xe chạy được 14000 – 15000 Km. Làm hết các công việc của bảo dưỡng kỹ thuật hằng ngày, bảo dưỡng cấp một và làm thêm các công việc sau:
+ Tháo nắp máy nén khí và kiểm tra trạng thái của các van, của lò xo van và màng giảm tải. Lau sạch muội ở các chi tiết của máy nén khí.
+ Tháo phần bổ trợ khí nén và xi lanh chính. Rửa các chi tiết bằng dầu hỏa.
+ Các chi tiết của xi lanh phanh chính phải rửa bằng cồn và bôi trơn bằng dầu.
+ Tháo guốc phanh công tác làm sạch các chốt bạc rồi bôi trơn bằng mỡ.
4.2.4. Bảo dưỡng một số bộ phận trong hệ thống phanh
4.2.4.1. Bảo dưỡng kỹ thuật máy nén khí
a) Những hư hỏng của cụm máy nén khí
- Khi các bộ phận cung cấp khí nén làm việc có tiếng kêu ồn khác thường
+ Hiện tượng: khi ô tô hoạt động cung cấp khí nén có nhiều tiếng ồn khác thường ở cụm máy nén khí và bình chứa.
+ Hiện tượng: khi động cơ hoạt động nhưng đồng hồ báo áp suất nhỏ hơn quy định.
c) Nội dung bảo dưỡng
- Làm sạch bên ngoài các bộ phận
- Kiểm tra chảy rỉ và hư hỏng bên ngoài các bộ phận
- Bảo dưỡng thay dầu bôi trơn máy nén khí và điều chỉnh độ căng dây đai
4.2.4.2. Kiểm tra điều chỉnh cơ cấu điều chỉnh áp suất không khí và van an toàn
- Áp suất không khí trong hệ thống khí nén được bảo đảm nhờ máy nén khí và cơ cấu điều chỉnh áp suất và phải nằm trong giới hạn 0,65 – 0,8 MPa.
- Nếu áp suất không khí trong hệ thống vượt qua giới hạn trên thì chứng tỏ cơ cấu điều chỉnh áp suất không khí bị hỏng hoặc độ kín của hệ thống khí nén không đảm bảo.
4.2.4.3. Điều chỉnh hành trình bàn đạp phanh công tác
- Bàn đạp phanh 1 (hình 4.1) phải dịch chuyển tự do trong giới hạn của hành trình toàn bộ và lập tức quay về vị trí ban đầu dưới tác dụng của lò xo 8.
- Hành trình tự do và hành trình toàn bộ của bàn đạp phanh trong giới hạn làm việc của áp suất không khí trong hệ thống phanh được điều chỉnh như sau:
+ Điều chỉnh vị trí ban đầu của bàn đạp nhờ bu lông điều chỉnh phía trên 11.
+ Điều chỉnh hành trình tự do toàn bộ của bàn đạp phanh nhờ bu lông điều chỉnh phía dưới 3.
+ Kiểm tra và nếu cần thiết thì điều chỉnh hành trình tự do của bàn đạp nhờ càng kéo 7 của cần kéo 9.
4.2.4.6. Thay guốc phanh và kiểm tra tình trạng tang trống phanh
- Tháo bánh xe.
- Tháo moay ơ.
- Kiểm tra tình trạng của tang trống phanh và má phanh, phát hiện thấy xước trên bề mặt làm việc của tang trống phanh thì cần phải tiện láng lại tang trống phanh đồng bộ với moay ơ. Guốc phanh phải thay thế khi bề mặt má phanh cao hơn mũ của đinh tán má phanh với guốc phanh dưới 2 mm.
- Tháo bu lông bắt chặt và tháo đĩa bảo vệ của phanh.
- Tháo tấm hãm của trục guốc phanh.
4.3. Một số hư hỏng thường gặp, nguyên nhân và cách khắc phục
4.3.1. Một số hư hỏng thường gặp, nguyên nhân và khắc phục phanh công tác
4.3.1.1. Phanh không ăn
a. Không khí lọt vào phần dẫn động thủy lực
- Nguyên nhân.
+ Do mức dầu trong xi lanh chính quá ít.
+ Do hệ thống khí không kín bị rò rỉ dầu phanh.
- Biện pháp khắc phục.
+ Xả khí cho hệ thống.
+ Bổ sung đầy đủ dầu phanh.
b. Khe hở giữa má phanh và tang phanh lớn.
- Nguyên nhân.
+ Khe hở tăng lên do quá trình mài mòn tự nhiên.
- Biện pháp khắc phục.
+ Hệ thống phanh chân được điều chỉnh theo mức độ mòn của guốc phanh bằng cách xoay cam lệch tâm để giảm khe hở giữa guốc phanh và tang phanh.
+ Dùng cơ lê 22 mm quay cam lệch tâm điều chỉnh cho guốc phanh ra đến khi chặt tay, quay cam lệch tâm phải (hướng mâm phanh) theo chiều kim đồng hồ, cam lệch tâm trái - ngược chiều kim đồng hồ.
d. Pít tông của xi lanh chính bị kẹt
- Nguyên nhân.
+ Do gỉ sét, cặn bẩn,
- Biện pháp khắc phục:
+ Tháo ra làm sạch, bổ sung dầu mới.
e. Áp suất khí nén không đảm bảo cho hệ thống phanh làm việc hoặc áp suất không khí trong hệ thống phanh tăng chậm
- Nguyên nhân.
+ Do rò rỉ không khí từ hệ thống.
+ Do đường ống hút không khí của máy nén khí bị kẹt bẩn.
+ Do cơ cấu điều chỉnh áp suất không khí chưa đúng.
- Biện pháp khắc phục.
+ Khắc phục rò rỉ khí.
+ Thổi sạch đường ống hút.
4.3.1.5. Bề mặt má phanh ép không hết lên tang phanh
- Nguyên nhân.
+ Do vị trí của má phanh bị sai lệch.
- Biện pháp khắc phục.
+ Điều chỉnh lại các bánh xe, chốt lệch tâm để đảm bảo khe hở giữa đầu dưới má phanh và tang phanh là 0,2 mm và khe hở giữa đầu trên má phanh và tang phanh là 0,35 mm.
4.3.1.6. Phanh ăn lệch hay không tác dụng ở một bánh xe
- Nguyên nhân.
+ Piston của một bánh xe bị lệch.
+ Má phanh và tang phanh bị mòn.
+ Điều chỉnh sai khe hở giữa má phanh và tang phanh của các bánh xe.
- Biện pháp khắc phục.
+ Điều chỉnh lại các bánh xe, chốt lệch tâm để đảm bảo khe hở giữa đầu dưới má phanh và tang phanh là 0,2 mm và khe hở giữa đầu trên má phanh và tang phanh là 0,35 mm.
4.3.2. Một số hư hỏng thường gặp, nguyên nhân và cách khắc phục phanh dừng
4.3.2.1. Guốc phanh bị dính dầu
- Nguyên nhân:
+ Do dầu trong hộp số quá nhiều dẫn đến chảy dầu và dính vào guốc phanh.
- Biện pháp khắc phục:
+ Rửa sạch bằng dầu hỏa và xăng, lau khô, kiểm tra lại.
+ Điều chỉnh lại mức dầu trong hộp số cho đúng qui định.
4.3.2.3. Phanh ăn đột ngột
- Nguyên nhân.
+ Do đặt lò xo không đúng.
+ Đòn điều khiển phanh tay không có hành trình tự do.
- Biện pháp khắc phục.
+ Điều chỉnh lại đòn điều khiển và đặt lại lò xo cho đúng qui định.
4.3.2.4. Không cố định được đòn điều khiển phanh tay
- Nguyên nhân.
+ Răng của rãnh quạt khía của đòn điều khiển phanh tay bị mòn.
+ Thanh kéo của bộ phận định vị bắt không chặt.
+ Bộ phận định vị bị hỏng.
- Biện pháp khắc phục.
+ Kiểm tra và điều chỉnh lại. Nếu răng quạt khía mòn quá giới hạn cho phép thì thay mới.
4.3.2.6. Có tiếng kêu trong phanh tay
- Nguyên nhân.
+ Tay phanh bắt không chặt hoặc lò xo bị gãy.
+ Má phanh gãy hoặc mòn trơ đinh tán.
- Biện pháp khắc phục.
+ Kiểm tra điều chỉnh lại hoặc thay mới.
KẾT LUẬN
Sau một thời gian nghiên cứu tìm hiểu, với sự nỗ lực của bản thân, sự giúp đỡ tận tình của thầy giáo : ThS……………. và các thầy giáo trong khoa Ô tô, tôi đã hoàn thành đồ án với việc giải quyết được một số vấn đề sau:
Một là, giới thiệu xe kéo tên lửa MZKT-7930.
Hai là, phân tích kết cấu hệ thống phanh xe kéo tên lửa MZKT-7930.
Ba là, tính toán kiểm nghiệm cơ cấu phanh xe kéo tên lửa MZKT-7930. Sử dụng Matlab lập trình chương trình tính toán kiểm nghiệm cơ cấu phanh.
Bốn là, hướng dẫn sử dụng khai thác hệ thống phanh xe kéo tên lửa MZKT-7930.
Với kết quả đạt được đồ án hoàn toàn khả thi, góp phần vào việc nâng cao hiệu quả khai thác sử dụng hệ thống phanh xe MZKT-7930 trong thực tế.
Tuy nhiên, do thời gian và năng lực có hạn nên đồ án còn có một số hạn chế sau:
- Chưa tiến hành tính toán kiểm nghiệm bền được chốt tựa.
- Chưa thực hiện thử phanh xe trên thực tế.
Hướng phát triển của đồ án:
- Nghiên cứu khắc phục những vấn đề nảy sinh trong thực tế sử dụng, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng hệ thống phanh.
Tôi xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn của thầy giáo : ThS……………. và sự giúp đỡ của các thầy trong khoa ô tô đã tận tình hướng dẫn tôi trong quá trình làm đồ án. Do khả năng của bản thân có hạn cũng như điều kiện hạn chế về thời gian và kinh phí nên không thể tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong các thầy, các đồng chí đóng góp để đồ án của tôi hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Tp. Hồ Chí Minh, ngày … tháng … năm 20…
Học viên thực hiện
………………
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Lý thuyết ô tô quân sự, Nguyễn Phúc Hiểu, Vũ Đức Lập, Nhà Xuất bản quân đội nhân dân, Hà Nội, 2002.
2. Hướng dẫn thiết kế môn học “Kết cấu tính toán ô tô quân sự “(Tập V. Hệ thống phanh), Vũ Đức Lập, Học viện kỹ thuật quân sự.
3. Cấu tạo ô tô quân sự (tập hai), Vũ Đức Lập, Phạm Đình Vi, Học viện kỹ thuật quân sự, Hà Nội, 1995.
4. Sổ tay vẽ kỹ thuật cơ khí, Nguyễn Trường Sinh, Nhà xuất bản quân đội nhân dân, Hà Nội, 2001.
5. Hướng dẫn sử dụng xe MZKT-7930.
6. Lý thuyết ô tô quân sự, Trường sĩ quan kỹ thuật quân sự.
7. Cấu tạo ô tô quân sự, Trường sĩ quan kỹ thuật quân sự.
"TẢI VỀ ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ ĐỒ ÁN"